خنديدن در نوع ادبي طنز و تاريخ اجتماعي فرهنگي ايران قرون ميانه اسلامي

خنديدن كنشي انساني است كه در نظام هاي اجتماعي و فرهنگي مختلف معنا، مصداق و شكل هاي بياني و عملي متفاوتي دارد . معناي خنديدن در صورت بندي اجتماعي و فرهنگي جامعه اسلامي در قرون ميانه در قالب ادبي طنز مفهوم پردازي شده و سبك بياني معيني يافت. بررسي مباني و تحول اين نظام معنايي در فرهنگ ادبي طنز مي تواند سبب شناسايي وضعيت اجتماعي - فرهنگي جامعه اسلامي شود. از اينرو روند ساخت يابي و نظام مند شدن مفاهيم، معاني، موضوعات و مصداق هاي نوع ادبي طنز در زمينه تاريخ فرهنگي - اجتماعي متون تاريخي مساله مقاله است. پرسش اصلي اين است كه روند شكل يابي نوع ادبي طنز كه كنش انساني،اجتماعي، فرهنگي خنديدن را در بافت تاريخي ايران اسلامي به فرم هاي مختلف هزل، هجو، مطايبه و طنز و غيره معنادار مي ساخت، چگونه بود ؟يافته ها نشان مي دهد كه نوع ادبي طنز در ادب فارسي، در معناي خاص و جديدي كه به عنوان شوخ طبعي انتقادي فهميده مي شود، در تاريخ ادبيات فارسي نخستين جايگاه معيني نداشت و شامل مجموعه اي از مفاهيم و مصاديق مشابه و بيشتر بين فردي و معطوف به كنش خنديدن يا خنداندن مي شد كه طي شش قرن، بنا به زمينه تاريخي پيچيده اجتماعي، فرهنگي و سياسي جامعه اسلامي در ايرا ن، از حالت ميان فردي و درون گروهي عربي خارج و در معناي شوخ طبعي اجتماعي در جوامع جديد اسلامي چندقوميتي/چندفرهنگي تثبيت شده است.