از « تاريخ سياسي » تا « سياست تاريخ » : بررسي انتقادي بازنمايي تاريخ تحولات ايران دوره آل بويه در كتابهاي درسي دانشگاهي

امروزه ديدگاههاي گوناگوني درباره الگوهاي آموزش تاريخ در نظام آموزشي كشورها وجود دارد. يكي از اين رويكردهاي آموزشي، سواد تاريخي است. هدف اصلي از آموزش تاريخ در اين رويكرد تقويت توان استدلال‌ورزي انتقادي مخاطبان است. بر اين مبنا يادگيري تاريخ صرفاً به حافظه‌سپاري گزارش انبوهي از اطلاعات روايي درباره تاريخ كنشهاي سياسي گذشتگان نيست، بلكه هدف آن برآورده كردن انتظارات جامعه معاصر از مطالعه تاريخ است و بر اين اساس بايد در آموزش تاريخ بر سويه‌هاي فرهنگي، تمدني، علمي، ادبي، هنري و شيوه‌هاي زندگي اجتماعي روزمره گذشتگان و بازسازي دنياي فرهنگي آنان در كتابهاي تاريخي تأكيد ‌شود. از آنجا كه آموزش تاريخ در دانشگاههاي ايران برمبناي سياستهاي برنامه‌هاي آموزشي دولتي و نيز نهادهاي متولي توليد كتابهاي درسي دانشگاهي مانند سازمان سمت صورت مي‌گيرد، استفاده از اين رويكردهاي آموزش تاريخ مي‌تواند به تقويت اهداف آموزش تاريخ در دانشگاهها كمك كند. در اين مقاله تلاش شده است با تأمل در يكي از دوره‌هاي تاريخي ايران در قرن چهارم و پنجم، كه به «عصر زرين فرهنگ ايران» معروف است، چگونگي بازنمايي تحولات اين دوره در برنامه آموزشي و كتابهاي درسي مربوط بررسي انتقادي شود. در اين بررسي نشان داده شد كه فقدان «سياستِ تاريخ» به معناي معيارهاي علمي روزآمد و كارآمد در آموزش تاريخ هم‌طراز با حوزه‌هاي علمي اين رشته در دنياي معاصر علم تاريخ موجب شده بازنمايي وجوه تمدني و فرهنگي تحولات اين دوره مهم از تاريخ فرهنگ و تمدن اسلامي در نظام آموزشي و كتب درسي دانشگاهي رشته تاريخ بسيار كم‌رنگ و روايت تاريخ تحولات سياسي آن بسيار برجسته شود.