بررسي عوامل موثر بر سطح كمال مدل ذهني دانشجويان از موتور كاوش گوگل

مقدمه: مدل ذهني تصويري ذهني است كه كاربر از يك نظام وكاركردهايش خلق مي‌كند تا به عملياتش در آن نظام كمك كند. پژوهش‌ها مشخص كرده‌اند رفتار اطلاع‌يابي در افراد متفاوت است و اين تفاوت را مي توان از طريق بررسي مدل‌هاي ذهني آنان تشريح كرد. در واقع، فكر، رفتار و كنش‌هاي افراد توسط مدل‌هاي ذهني آنان در بافت‌هاي تعاملي هدايت مي‌شود. بعلاوهعوامل مختلفي بر شكل‌گيري مدل ذهني كاربران از يك نظام تاثير دارد. بنابراين هدف از پژوهش حاضر تعيين عوامل تاثيرگذار بر سطح كمال مدل‌ ذهني دانشجويان از موتور كاوش گوگل است. روش‌: پژوهش حاضر از نظر هدف كاربردي، از نظر نوع توصيفي-پيمايشي و از نظر روش گردآوري داده‌ها تركيبي است. جامعه پژوهش حاضر را دانشجويان كارشناسي‌ارشد دانشگاه فردوسي مشهد در دو دسته علوم انساني/اجتماعي و فني‌-مهندسي تشكيل دادند كه از هر گروه 15 نفر (30 نفر) به‌طور داوطلبانه در اين پژوهش مشاركت كردند. ابزارهاي گردآوري داده‌ها شامل مصاحبه نيمه‌ساختاريافته (با استفاده از مقياس كمال مدل ذهني (لي، 2007))، پرسشنامه سبك يادگيري كلب، آزمون گروهي شكل‌هاي نهفته، و پرسشنامه ي سواد اطلاعاتي است. ابتدا با استفاده از مصاحبه، نمره مدل ذهني دانشجويان مشخص شد و سپس رابطه آن با ساير متغيرهاي پژوهش مطابق سوالات ذيل بررسي شد. !. آيا بين سطح كمال مدل‌ ذهني دانشجويان از موتور كاوش گوگل و سبك شناختي آنان (وابسته‌به‌زمينه، مستقل از زمينه) رابطه معناداري وجود دارد؟ 2. آيا بين سطح كمال مدل‌ ذهني دانشجويان از موتور كاوش گوگل در سبك‌هاي يادگيري مختلف (واگرا، هم‌گرا، انطباق‌يابنده، جذب‌كننده) تفاوت معناداري وجود دارد؟ 3. آيا بين سطح كمال مدل‌ ذهني دانشجويان از موتور كاوش گوگل و سواد اطلاعاتي آنان رابطه معناداري وجود دارد؟ 4. آيا بين سطح كمال مدل‌ ذهني دانشجويان از موتور كاوش گوگل، در دو گروه فني- مهندسي و علوم انساني/اجتماعي، تفاوت معناداري وجود دارد؟ 5. آيا بين سطح كمال مدل‌ ذهني دانشجويان از موتور كاوش گوگل، در دو گروه مردان و زنان، تفاوت معناداري وجود دارد؟ يافته ها: بين سبك شناختي و سطح كمال مدل‌ ذهني رابطه معناداري وجود دارد. دانشجويان با سبك شناختي مستقل از زمينه نسبت به دانشجويان وابسته به زمينه از مدل ذهني كامل‌تري برخوردارند. با اين‌حال بين سطح كمال مدل‌ ذهني و سبك يادگيري تفاوت معناداري مشاهده نشد. همچنين بين سطح كمال مدل‌ ذهني و سواد اطلاعاتي رابطه معناداري مشاهده نشد.اما بين سطح كمال مدل ذهني و مولفه بازيابي اطلاعات، رابطه معنادار، مثبت و متوسطي وجود داشت.ازطرف ديگر‌ بين سطح كمال مدل ذهني و حوزه تحصيلي تفاوت معناداري وجود داشت و ميانگين سطح كمال مدل ذهني دانشجويان فني-مهندسي نسبت به دانشجويان علوم انساني/اجتماعي بيشتر بود. همچنين بين جنسيت و سطح كمال مدل‌ ذهني رابطه معناداري مشاهده نشد. بحث و نتيجه‌گيري: توجه به مدل‌هاي ذهني كاربران و عوامل موثر بر آن در طراحي رابط‌هاي كاربري كاربرپسندتر و شخصي‌سازي نظام‌ها و نيز در آموزش كاربران مي‌تواند اثربخشي بيشتر نظام‌ها و آموزش‌ها را درپي داشته باشد. طراحي نظام‌ها با توجه به سبك شناختي كاربران مي‌تواند باعث بهبود مدل ذهني كاربران و اثربخشي بهتر كاوش‌ها و رضايت بيشتر كاربر گردد. توجه به حوزه تحصيلي دانشجويان در زمان آموزش كاربران مي‌تواند اثربخشي آموزش‌ها را افزايش دهد. بعلاوه بررسي رابطه سبك يادگيري، سواد اطلاعاتي، و جنسيت با مدل ذهني نياز به پژوهش‌هايي بيشتر و با تعداد آزمودني بيشتر دارد.