حمايت روس و انگليس از شاهان قاجار و پهلوي و دور شدن فرّه ايزدي

Divine Glory and Russia and Britain Support of Iranian Kings

تاريخ طولاني ايران از آغاز تا پيروزي انقلاب اسلامي در بهمن 1357، پيرامون اقتدار و زورآزمايي پادشاهان ايران شكل گرفت. يكي از عمده‌ترين دلايل تداوم اين نوع حكومت يعني دولت‌شاهي، باوري بود كه اكثر ايرانيان داشتند كه منبع قدرت شاهان «فرّه ايزدي» است كه بدان فره ايزدي شاهانه گويند. حاكميت اين سامان سياسي دولت‌شاهي تا ظهور اسلام در ايران هر روز قوي‌تر از پيش مي‌شد. هرچند اين وضعيت با تأسيس دو خلافت بني‌اميه و بني‌عباس با دگرديسي‌هايي روبه‌رو شد، اما اين فرضيه مورد قبول دولت‌هاي حاكم بر ايران ـ با تفاوت‌هايي تا ظهور دولت صفويه، كم‌‌وبيش مورد قبول جامعه سياسي ايران بوده است. در دوره صفويه، با رسمي شدن مذهب تشيع در ايران اين طرز تلقي از قدرت، ساختار محكم‌تر و روشن‌تري پيدا كرد. پس از انقراض صفويه و پس از زدوده شدن حق الهي سلطنت در ايران، اين فرضيه هم زير سؤال رفت. سؤال اصلي اين پژوهش اين است كه چرا و چگونه اين حق الهي سلطنت و فره ايزدي در ايران، از دوران شاه تهماسب دوم به بعد از شاهان ايران گرفته شد. فرضيه‌اي كه در اين مقاله به‌دنبال آن هستيم: وجود ارتباط ميان حضور نيروهاي بيگانه ـ دولت‌هاي روس، عثماني و عثماني ـ و فروپاشي حق الهي سلطنت در ايران است. از زمان مشروطيت هم حق الهي و هم حمايت بيگانگان مورد انكار مردم ايران قرار گرفته و متوجه اين نكته شدند كه سرچشمه اصلي اقتدار ملي خود مردم مي‌باشند.

Iranian long-lasting history from the beginning to Islamic revolution victory in 1979 formed around power and bout of Iranian kings. One of the most notable reasons of the continuity of this kind of government -monarchic-state- was a belief that the source of kings' power is "divine glory". Sovereignty of this political state-monarchic order was day to day becoming more powerful before the emerging of Islam in Iran. Although the situation faced some evolutions by the establishment of Baniommaye and Baniabbas caliphates, this assumption was accepted by ruling states of Iran was –with some differences- more or less accepted by political society of Iran till the emergence of Safavid state. During Safavid period by recognizing Shiism as the formal religion in Iran, this thought about power found a stronger and clearer structure. After Safavid downfall and following the elimination of royal divine right in Iran this assumption was put in question. The main question of present research is how and why this royal divine right and divine glory in Iran was deprived from Iranian kings since Second Tahmasb period. Is there any relationship between the presence of foreign forces-Russian and Ottoman states- and elimination of royal divine right in Iran? Since constitutionalism period people denied both divine right and support of foreigners and they found that the main origin of national power is the people themselves.