امام اسماعيلي ناصرخسرو و شاهي آرماني در ايران باستان

The Modes of Recruitments of Nehzat Azadi Iran from 1962 to 1979

در اين مقاله كوشش مي‌شود تا با طرح مقايسه‌اي ميان خصوصيات و ويژگي‌هاي امام در حكمت الهي اسماعيلي، آن‌گونه كه ناصرخسرو روايت‌گر آن است، و ويژگي‌هاي شاه آرماني در حكمت ايران باستان، به‌نوعي بر يكي از ويژگي‌هاي بنيادين انديشه سياسي ايراني تمركز شود كه در طول يك دوره تاريخي طولاني از شكل‌گيري مضامين حكمت ايران باستان، تا همين امروز، هم فرهنگ سياسي ما را متأثر ساخته است و هم نحوه نگاه متفكران ما را به سياست و عرصه سياست‌ورزي. ويژگي‌هايي كه ناصرخسرو براي امام اسماعيلي (يا همان خليفه فاطمي) برمي‌شمرد، چنانچه به‌دقت مورد بررسي قرار گيرد، مشابهت‌هايي بنيادين با اوصافي دارد كه در حكمت ايران باستان براي پادشاه قائل مي‌شده‌اند. بررسي دغدغه‌هاي اساسي ناصرخسرو چه به‌لحاظ تاريخي و اجتماعي و چه از حيث فكري و عقيدتي كه با مطالعه دقيق كل آثارش حاصل مي‌گردد، مي‌تواند ما را در تشخيص تداومِ نگرشي به عرصه مناسبات سياسي و به‌ويژه اوصاف حاكم سياسي رهنمون گردد، كه تاريخ تفكر سياسي در ايران بدون آن، به دشواري قابل‌فهم خواهد بود.

In this paper we will attempt to compare the characteristics of Imam in the Ismaili theosophy, as described by Nasir Khusraw, with properties and traits of Ideal King in ancient Persian wisdom. We emphasizes on essential qualities in the Iranian political thought that throughout a long historical period, from establishment of contents of ancient Persian thinking to today, has had an impact on our political culture. If we can consider correctly the characteristics of Ismaili’s Imam (or Fatimid Caliph), as portrayed by Nasir Khusraw, we would diagnose some fundamental affinities between them and descriptions of the Ideal King in the ancient Iranian political thought. By surveying of essential concerns of Nasir Khusraw in both of historical-social and intellectual-dogmatic sides through detailed study of his works, we can mark out the continuity of a distinct approach towards nature of political relations and especially of the sovereign’s characteristics without which the history of political thought in Iran is not understandable.