مطالعات فقهي امنيت

Fiqhi Studies on Security

تمدن سازي ملازم با توليد در عرصه هاي علم و فرهنگ، سياست و قدرت و اقتصاد و ثروت است و توليد هيچ يك از اينها بدون امنيت ميسر نيست و توليد امنيت بدون دانش امنيتي امكان ناپذير است. تاسيس تمدن اسلامي و شكوفايي خيره كننده آن مويد وجود پشتوانه هاي دانشي و از جمله دانش امنيتي است. حال پرسش اساسي اين است كه سنت هاي پژوهشي و مطالعاتي متفكران و دانشمندان مسلمان در حوزه مباحث «امنيتي» چه بوده است؟ مقاله حاضر، ضمن برشمردن اين سنت هاي مطالعاتي تمركز خود را بر بررسي سنت مطالعات فقهي امنيت در علوم اسلامي گذاشته است. برخي از ويژگي هاي اين سنت مطالعاتي، كه در اين مقاله مورد بحث قرار گرفته از اين قرار است: جامعيت و فراگيري نسبي نسبت به ساحات، سطوح، موضوعات و قلمروهاي امنيت، جامعيت و فراگيري نسبي نسبت به تهديدات و امنيت سخت و نرم، جامعيت و فراگيري نسبي نسبت به كارگزاران امنيت و تهديد. از مزاياي اين سنت مطالعاتي نيز مي توان به رواج آن در جوامع اسلامي و در نتيجه اثرگذاري بيشتر بويژه از منظر تبعيت از فرامين رهبران مذهبي چه به لحاظ حكم حكومتي و چه به لحاظ فتوي و نيز فراگيري نسبت به همه رفتارها اشاره كرد. فقه امنيت به لحاظ دانشي نيز از مختصاتي چون روشمند بودن، نظام مند بودن، هدفمند بودن و عملياتي و عيني و در نتيجه توجه عمده به مظاهر و شاخص هاي تهديد و امنيت برخوردار است.

Civilization-building requires production in the spheres of science, culture, politics, power, economy and wealth. The production of these is not possible without security and producing security is not possible without security knowledge. The establishment of Islamic civilization and its glorious flourishing verifies the knowledge backgrounds, including security knowledge. Now the basic question is: What are the research traditions of Muslim thinkers and scientists in the realm of security? This article reviews these study traditions and focuses on the Fiqh studies tradition on security in the Islamic sciences. Some of the characteristics of this study tradition discussed in this article are as follows: relative comprehensiveness regarding the spheres, levels, topics and realms of security; relative comprehensiveness regarding soft and hard threats and security; relative comprehensiveness regarding the agents of security and threat. The advantages of this tradition include its prevalence in the Islamic societies, consequently its effectiveness particularly from the viewpoint of following religious leaders' commands in terms of governmental verdict, Fatwa and comprehensiveness towards all behaviors. In terms of knowledge, the security fiqh also enjoys features as being methodic, systematic, goal-oriented, operational, objective and consequently paying attention to the manifestations and parameters of threat and security.