الگوشناسي و بازشناسي انتقادي دموكراسي نزد جريان ايراني متمايل به ليبراليسم در دوره جمهوري اسلامي

Critical Recognition of Democracy in Iranian Liberal Current of Islamic Republic Era

هدف اصلي مقاله حاضر كاوش دموكراسي در انديشه و نظر جريان سياسي ايراني متمايل به ليبراليسم دوره جمهوري اسلامي بوده است. از اين رو اين پرسش مطرح شد كه آيا مي توان تلقي اين جريان را از دموكراسي به شكل الگو وار نيز عرضه نمود. از متن مطالعاتِ كنش و نظر اين جريان، با كاربست الگوي نظري - روشي جريان - گفتمان، الگوي «دموكراسي كثرت گرا» تئوريزه شد، الگويي كه انگاره اصلي و جرياني دموكراسي اين دوره ليبراليست ها نيز بوده است. دموكراسي كثرت گرا، دموكراسي اي است كه كثرت گرايي آن را گذار از تصلب ايدئولوژي گرايي، گذار از گفتار تك گويه، گذار از دوره انسان مكلف، گذار از هستي شناسي هاي كلان و فراروايت ها و رسيدن به عصر تجربه آزادانه امور از جمله ايمان و خصلت تحول يابنده جامعه امروزين تئوريزه مي كنند. دين در اين انگاره، ذيل نظم متكثر ِآن، در كنار ساير منابع معرفتي قرار دارد و از آنجا كه مستعد قرائت هاي فزون است، حيث مرجعيت خود را از دست مي دهد. دموكراسي هم، مقوله اي فراديني تلقي مي شود، كه چون انساني ترين و حقوق بشري ترين شكل حكومت است، هموزن دلايل ديني و حتي مقدم بر ادله ديني به حساب آمده است. مطالعه كنش و نظر اين جريان سياسي، نشان داد كه دموكراسي در بين عناصر ليبراليستي دوره جمهوري اسلامي، جايگاه برجسته اي داشته، مطمح نظرورزي بوده و به خاطر نتايج سكولاريستي آن، در غيريت و ضديت با نظم سياسي مستقر، مفصل بندي شده است.

The main aim of this article is to investigate about the Iranian liberal political current of the Islamic Republic era. Thus the main question raised here is whether the interpretation of democracy by this current can be presented as a schematic pattern or not. By applying the theoretical-methodological pattern of current-discourse, the pluralist democracy pattern was theorized from the action and theory of the current; a pattern that has been also the main notion of democracy among liberals in the era. Pluralist democracy is a kind of democracy that its pluralism has theorized transition from ideological dogmatism, from monologue speech, from obliged human era, from grand narratives and ontology, towards free experience of issues such as belief and the changing character of contemporary society. In this pattern, religion enjoying all its plurality juxtaposes other epistemic sources and loses its reference authority because it is exposed to different readings. Democracy is regarded as a meta-religious issue because it is the most humane and human right-oriented form of government, thus it is considered as equivalent to religion or even preferred to religious arguments. The study of action and theory of this political current indicated that among liberal forces of the Islamic Republic era, democracy has a prominent position, it has been theorized, and it is articulated in contrast with the new political order due to its secular ramifications.