تشكيل و تكامل تنگ‌ها در زاگرس چين خورده مطالعه موردي: تنگ تكاب در تاقديس خاويز، شمال شرق بهبهان

Formation and Evolution of Gorges in Folded Part of Zagrus Mountain- Case Study: Tang Takab in Khaviz anticline, northeast of Behbahan

تنگ‌ها از جالب توجه‌ترين و پيچيده‌ترين پديده­ هاي ژئومورفولوژيكي محسوب مي‌شوند. اين جلب توجه و پيچيدگي منجر به وضع فرضيه‌هايي چند در مورد چگونگي تشكيل آنها گرديده است. فرضيه‌هايي كه به دليل كثرت استفاده بعضاً جنبه كلاسيك پيدا كرده‌اند. در اين تحقيق دره عرضي تنگ تكاب در تاقديس خاويز واقع در شمال شرقي بهبهان با استفاده از نقشه‌هاي توپوگرافي، زمين شناسي، عكس هاي هوايي و انجام چند مرحله بازديد ميداني مورد بررسي قرار گرفته، و سعي شده است كه چگونگي تشكيل اين تنگ كه در آن سازندهاي اواخر كرتاسه (سازندگورپي) و ائوسن (سازند پابده) و اليگو - ميوسن (سازند آهكي آسماري)، به همراه آبرفت­ هاي كواترنري رخنمون دارند، روشن گردد. به اين ترتيب كه فرضيه‌هاي رايج در مورد چگونگي تشكيل تنگ‌ها در درة عرضي تنگ تكاب به چالش كشيده شده و در نهايت اين نتيجه‌گيري حاصل شده است كه منشاء دره عرضي تنگ تكاب را مي‌توان بر اساس فرايندهايي كه امروزه به طور فعال دست اندركارتغيير سطوح وسيعي از زاگرس هستند تعيين نمود و نيازي به نتيجه­ گيري از هيچ مكانيسم، حادثه يا ساخت صرفاً فرضيه ­اي براي توجيه آن وجود ندارد. به عبارت ديگر مي‌توان گفت كه، در شكل گيري دره عرضي تنگ تكاب نه يك فرايند خاص بلكه چندين فرايند به طور همزمان نقش داشته‌اند.

Gorges are considered ont of the most attractive and complicated phenomena in geomorphology. Their Complexities have led to some hypotheses about their formation. Some of these hypotheses are considered classics of the field now. In this research, many methods have been employed in studying of the transverse valley of Tang-Takab, such as topographic and geologic maps and aerial-photos.The valley is located in anticline of khaviz in northeast of Behbahan. In surveying the area, several observations were made. We tried to clarify how these gorges were formed in the late cretaceous (Goorpi construction) Ecocene (pabdeh construction) Oligo – Miocene (Asmany calcareous construction) accompanied with Quaternary alluviums. Based on new hypotheses, the progress of formation of gorges in the transverse valley of Tang Takab became clear. The processes are active in changing a vast area in zagrus mountain. Therefore, for interpretation of this phenomenon there is no need to draw on mechanisms, accidents or hypotheses. It should be noticed that formation of transverse valley of Tang-Takab is not related to only one specific process, but to several factors which have happened simultaneously.