بررسي ساخت شهري اصفهان در دوره صفويه از ديدگاه مكتب آرمان گرائي اكولوژيك

The study of urban construction of Isfahan during the Safavid period

در طول تاريخ، تكامل و حيات شهر مديون شكل‌گيري‌ انديشه‌هاي خاص در تفكرات سياسي وايدئولوژيكي بشر و بهره‌گيري از نظرات و روش شناسي‌هاي خاص درايجاد جوامع، جهت آسودگي حيات انساني بوده است. پيشنهاد نظريات متفاوت توسط‌انديشمندان در دوره‌هاي مختلف به ايجاد طرح‌ها و الگوهاي بسياري براي ساماندهي فضاي شهري منجر شده كه شهر قديمي اصفهان با پيشينه تاريخي غني خود نيز از اين موارد مستثني نمي‌باشد. در اين مقاله با اين فرض كه اصفهان بر پايه ايدئولوژي آرمان‌گرائي وطبيعت گرائي در قالب مكتب آرمان شهر گرائي ايدئولوژيك شكل گرفته است به برشماري موارد كليدي اين مكتب در انطباق با ساخت شهري اصفهان پرداخته شده است. در اين پژوهش سعي شده است با روش‌هاي توصيفي، اسنادي و كاربرد ارقام وداده‌هاي كسب شده از منابع معتبر به تبيين اين ديد گاه پرداخته شود. ماحصل اين مقاله تأكيد بر اين موضوع است كه اصفهان در زمان صفويه با تلفيقي از ايدئولوژي‌هاي زمانه، توسط شاه عباس وبا همراهي شيخ بهائي اوج شكوفائي ساخت شهري را در قالب يك آرمان شهر ايدئولوژيك به منصه ظهور مي‌نهد. پايتخت صفويان با بهره‌گيري از تمامي اركان موجود در مكتب آرمان‌گرائي ايدئولوژيك تا‌اندازه زيادي به مدينه فاضله كه هدف نهائي تمامي مكاتب است نزديك مي‌شود.

Throughout history, urban life and development have always owed specific ideas in human political and ideological beliefs and specific methods and opinions for building societies and a comfortable human life. Suggestions and opinions proposed by scholars in different eras have resulted in different plans and patterns for organizing urban environment. Isfahan, with such a rich background, is not an exception. The present article supposes that Isfahan is created based on idealism, naturalism ideologies and utopianism school. It refers to key issues of this school applicable to Isfahan urban construction. This approach is explained using a descriptive, documentary method and statistical data acquired from valid resources. Finally, it is emphasized that Isfahan reaches a flourishing peak in urban construction in the form of ideological utopia during Safavid era by Shah Abbas the great and Sheikh Baha’I. Safavid capital uses all available principles to reach the utopia which is the ultimate goal of every school.