واكاوي اثربخشي نوروفيدبك در درمان اختلال نارسايي توجه /بيش‌فعالي

Scrutinizing the effectiveness of Neurofeedback for treatment of Attention Deficit/Hyperactivity Disorder

اختلال نارسايي توجه/ بيش‌فعالي اختلالي عصبي-تحولي است كه چگونگي مديريت و درمان آن براي والدين و نيز متخصصان حوزه نارسايي‌هاي تحولي چالش‌انگيز بوده است، در سال‌هاي اخير نوروفيدبك يكي از رويكردهاي به‌كار رفته در درمان اختلال نارسايي توجه/ بيش‌فعالي است كه موثر بودن آن در حوزه‌ نارسايي‌هاي تحولي به‌ويژه اختلال نارسايي توجه/ بيش‌فعالي مجادله‌هايي را به‌ وجود آورده است. هدف پژوهش حاضر معرفي ماهيت، ويژگي‌ها و شواهد پژوهشي پيرامون موثر بودن نوروفيدبك در درمان اختلال نارسايي توجه/بيش‌فعالي است. براي اين منظور، با استفاده از كليدواژه‌هاي ADHD, Neurofeedback, QEEG-Informed Neurofeedback, Efficacy of Neurofeedback Treatment in ADHD, ADHD and Meta-Analysis, Effect size in Neurofeedback Treatment in ADHD,EEG Biofeedback و در پايگاه‌هاي اطلاعاتي شامل Pupmed, Springer, ProQuest, Scopus ,Elsevier به همراه مقالات مداخله‌اي موجود در ايران در ارتباط با مداخلات نوروفيدبك براي گروه اختلال نارسايي توجه / بيش‌فعالي و تماس شخصي با برخي صاحب-نظران اين حوزه، اطلاعات مورد نظر به صورت مروري بررسي شد. علي‌رغم گزارش موثر بودن نوروفيدبك در درمان اختلال نارسايي توجه/بيش فعالي در مراكز درماني ايران مواردي مانند مسائل روش‌شناختي، و ويژگي‌هايي مانند ماهيت، همبودي و فعاليت‌هاي مبتني بر شواهد، ميزان اثربخشي نوروفيدبك را با احتياط، شك و ترديد مواجه مي‌سازد. بر اين اساس، نوروفيدبك تنها نوعي روش مداخله اي، و نه درماني معجزه‌گر معرفي مي‌كند و چالش‌هاي اخلاقي را پيش روي محققان قرار مي دهد. ساير كاربردهاي نظري و شواهد تجربي در ارتباط با نوروفيدبك و اختلال نارسايي توجه/ بيش فعالي براي مطالعه بيشتر در ادامه متن آمده است.

Attention Deficit/ Hyperactivity Disorder (ADHD) is a neurodevelopmental disorder that its treatment has been challenged for parents and developmental disabilities professionals. In recent years, neurofeedback is one of the interventions utilized to treat ADHD. The effectiveness of this kind of treatment has been controverted. The aim of current study was to identify the nature, characteristics and research evidence about the efficacy of neurofeedback in ADHD. In the same vein, from web of data-based information (Pupmed, Springer, ProQuest, Scopus, and Elsevier) and by using keywords including ADHD, Neurofeedback, QEEG-Informed Neurofeedback, efficacy of neurofeedback treatment in ADHD, ADHD and meta-analysis, effect size in neurofeedback treatment in ADHD, EEG and email communication with professional psychologist or psychiatrist, as well, data were gathered and systemically reviewed. Despite reporting more Iranian researches indicating effectiveness of neurofeedback in ADHD treatment, some research evidences including methodological issues, and some characteristics such as the life-span problem, comorbidity, and recent evidence-based practice, impeach the significance of neurofeedback efficacy and the related data. This method is struggling because the neurofeedback is introduced as only an interventionist method, not a miraculous approach, and bring ethical challenges for the researchers. This study stresses on more methodologically accurate investigations on neurofeedback and ADHD.