بررسي جيوه كل تجمع يافته در زيتوده پلانكتوني درياچه سد قشلاق سنندج

Assessing Accumulated Total Mercury in Planktonic Biomass from Sanandaj Gheshlagh Reservoir

زمينه و هدف: مطالعات قبلي بر روي كيفيت آب سد قشلاق سنندج نشان داد‌ه ­اند كه ميزان جيوه­ كل موجود در آب اين درياچه بيش‌تر از حد استاندارد تعريف شده توسط سازمان بهداشت جهاني (WHO) و مؤسسه استاندارد ايران (µg/L 1) است. بنابراين اين تحقيق با هدف اندازه­ گيري ميزان جيوه­ كل تجمع يافته در زيتوده پلانكتوني درياچه سد قشلاق سنندج به عنوان اولين سطح غذايي زنجيره غذايي اين بوم ­سازگان و منبع غذايي اصلي ماهي كپور نقره­ اي كه خود پر مصرف­ ترين ماهي اين درياچه است و بررسي فرآيند بزرگ‌نمايي زيستي فلز جيوه طراحي و به مورد اجرا گذاشته شد. روش بررسي: زيتوده پلانكتوني در خلال ماه ­هاي تير تا آذر 1388 در سه نقطه درياچه سد قشلاق سنندج جمع‌آوري شدند. ميزان جيوه ­كل تجمع يافته در زيتوده پلانكتوني با استفاده از دستگاه انرازه گيري جيوه، اندازه ­گيري شد. يافته ­ها: ميانگين جيوه­ كل (± اشتباه معيار) تجمع يافته در زيتوده پلانكتوني، 3/13 ± 78/21 بر حسب ng g-1 وزن خشك بود كه بيش‌ترين مقدار آن در مرداد‌ماه (10/9 ± 86/81) و كم‌ترين مقدار آن در شهريور‌ماه (2/53 ± 68) بر حسب ng g-1 وزن خشك مشاهده شد. پردازش آماري نشان داد كه مقدار جيوه­ كل تجمع يافته در زيتوده پلانكتوني در خلال ماه­ هاي تحقيق (0/49=P ,0/94= 10 ,5F) و بين ايستگاه­ هاي مورد بررسي (0/34=P ,1/19=10 ,2F) فاقد اختلاف معني‌دار هستند. بحث و نتيجه ­گيري: با توجه به نتايج اين مطالعه و نتايج حاصل از مطالعات پيشين در خصوص ماهيان پلانكتون‌خوار درياچه سد قشلاق سنندج، بزرگ‌نمايي زيستي در زنجيره غذايي اين بوم‌سازگان آبي به اثبات رسيده و مشخص شد كه زيتوده پلانكتوني از ظرفيت زيستي قابل ملاحظه‌اي براي انتقال جيوه به سطوح غذايي بالاتر برخوردار است.

Background and Objective: Previous studies showed that the level of total mercury (T-Hg) in Sanandaj Gheshlagh Reservoir (SGR) water is higher than those limits established by WHO and institute of standard of Iran (i.e., 1 μg/L). Therefore this research was carried out to evaluate the level of T-Hg in SGR plankton biomass as the main source of food which is the most consumed fish in the region and to calculate the mercury biomagnification factor based on published results related to the SGR's silver carp. Method: Plankton samples were collected during July to December 2009 from three different sampling sites. The level of the T-Hg in plankton biomass was measured using Advanced Mercury Analyzer. Findings: Mean accumulated T-Hg (± S.E.) in plankton biomass of SGR was 78.21 ± 3.13 on ng g-1 dry weight basis that the highest level was observed in August (86.81 ± 10.9) and the lowest level was observed in September (68 ± 2.53) on ng g-1 dry weight basis. Statistical analysis showed that the amount of accumulated T-Hg was not significantly different between plankton biomass samples during different months (F5, 10 = 0.94, P = 0.49) and among different sites (F2, 10 = 1.19, P = 0.34). Conclusion: Based on previous studies results in related to the planktivorous fish of SGR and present study results, occurring of mercury biomagnification in the food chain of this water reservoir was proven and it seems that the planktonic biomass of fresh water ecosystem have a considerable capacity to transfer a significant amount of mercury to the higher trophic levels.