تدوين راهبردهاي مديريتي به‌كمك روش نوين ارزيابي آسيب‌پذيري اكوسيستم هاي تالابي (مطالعه نمونه: تالاب چغاخور)

Developing management strategies using a new method for vulnerability assessment of wetland ecosystems (Case study: Choghakhor wetland)

زمينه و هدف: ارزيابي تهديدها و اختلالات موثر بر اكوسيستم­ ها، به ­منظور درك وضعيت اكوسيستم ها، توسعه راهبردهاي مناسب مديريت محيط­ زيستي، پايش و ارزيابي آن­ها امري ضروري است.به­ خصوص مديريت پايدار تالاب­ ها باتوجه به تركيب ويژگي­ هاي اكوسيستم­ هاي آبي و خشكي در آن­ها به رويكردهاي چند بخشي و علمي نياز دارد. اثرات ناشي از اين تهديدها ويژگي­ هاي اكوسيستم­ را آسيب ­پذير كرده است. روش بررسي: هدف اين تحقيق ارايه روشي نوين براي ارزيابي آسيب­ پذيري تالاب چغاخور در مقياس خرد به­ منظور تدوين راهبردهاي مديريتي است. در اين روش ابتدا با استفاده از مدل نيرو محركه، فشار، وضعيت، اثر و پاسخ (DPSIR5) تهديدها و ارزش هاي محيط ­زيست تالاب ازجمله اكولوژيكي، هيدرولوژيكي، اقتصادي و اجتماعي بررسي شدند. سپس تهديدها، ارزش ­ها و ارتباط بين تهديدها و ارزش ­ها ارزيابي گرديدند. از طريق تركيب امتيازهاي آن­ها ارزيابي آسيب ­پذيري انجام شد. بحث و نتيجه‌گيري: بيشترين اثرات تهديدها بر ارزش­ هاي اكولوژيكي شامل از بين رفتن پرندگان و زيستگاه حيات ­وحش هستند و افزايش ارتفاع سد ساخته شده بر روي تالاب و خشك ­سالي اثر نامطلوب و زيادي بر تأمين حق ­آبه تالاب گندمان در پايين­دست مي­­ گذارد. در نهايت، راهبردهايي در قالب پاسخ­ هاي احتمالي به هر يك از مولفه ­هاي مدل تحليلي DPSIR ارايه شده است.

Background and Objective: In order to understand the condition of ecosystems it is essential to asses the threats and disturbances affecting the ecosystems and to develope suitable strategies for environmental management, monitoring and assessment. Especially, sustainable management of wetlands, in terms of their terrestrial and aquatic ecosystems composition and characteristics, requires scientific and multidisciplinary approaches. Due to the impacts of these threats, characteristics of ecosystems have become vulnerable. Method: This study has been done to provide a new method for vulnerability assessment of Choghakhor wetland at fine scale in order to develop management strategies. At first, by using the Driver, Pressure, State, Impact and response (DPSIR) model the threatening factors and values including ecological, hydrological, economic and social factors were investigated. Then the threats, values and links between threats and values were assessed. Vulnerability assessment is done through combination of their scores. Conclusion: Results of this research indicated that main threats impact on ecological values included loss of birds and wildlife habitat. Increase of the height of constructed dam and drought have undesirable and severe impact on water supply for Gandoman wetland located in downstream lands. Finally, the strategies were presented as response to each factor of the analytical DPSIR model.