بررسي مقايسه اي قابليت استفاده دو الگوي سناريونويسي سازمان بين المللي استاندارد و برنامه ارزيابي تمرين‌هاي امنيت ملي آمريكا

Comparison of Usability of Two Patterns for Developing an Emergency Scenario: ISO 22398 and Homeland Security Exercise Evaluation Program

مقدمه: جهت مقابله با شرايط اضطراري و مديريت مؤثر بحران‌ها در سازمان‌ها ، به يك سيستم نظام‌مند نياز است. مديريت شرايط اضطراري داراي فازهاي مختلفي مثل پيشگيري، آمادگي، پاسخ و بازيابي است كه فاز آمادگي داراي بيش‌ترين اهميت مي­باشد. يكي از مهم‌ترين عوامل موثر در آمادگي برگزاري مانورهاي تمريني هستند. جهت برگزاري مناسب يك مانور، به داشتن سناريويي استاندارد و جامع نياز است. عليرغم اهميت سناريونويسي و برگزاري مكرر اين تمرين‌ها در صنايع كشور، الگوي پذيرفته‌شده و واحدي جهت سناريونويسي وجود ندارد. هدف اين مطالعه ارائه روشي مناسب جهت تهيه يك سناريوي تمرين اضطراري است. روش بررسي: جهت انجام اين مطالعه دو الگوي مرسوم سناريونويسي، يعني ISO 22398 و برنامه ارزيابي تمرين­هاي امنيت ملي آمريكا مورد استفاده قرار گرفتند. معيار "كاربردپذيري" اين دو روش، با استفاده از روش تحليل سلسله‌مراتبي مقايسه شدند. گروهي از كارشناسان مديريت بحران، با نمره دهي به معيارهاي كاربردپذيري و نهايتاً مقايسه آن‌ها از طريق روش تحليل سلسله‌مراتبي روش ارجح را انتخاب كردند. يافته‌ها: بررسي كاربردپذيري دو روش نشان داد كه الگوي ارائه‌شده توسط استاندارد ISO 22398 از نظر كاربران داراي كاربردپذيري بيش­تري است. در برخي از زير معيارها مانند سهولت يادگيري و رضايتمندي، روش برنامه ارزيابي تمرين هاي امنيت ملي آمريكا داراي ارجحيت بود اما برتري الگوي ايزو در معيارهايي مثل اثربخشي و كارايي باعث برتري نهايي بر الگوي برنامه ارزيابي تمرين­ هاي امنيت ملي آمريكا شد. نتيجه‌گيري: براي تهيه سناريوي تمريني مانورها بايد از الگوهاي مناسب استفاده شود. روش ارائه‌شده در الگوي ISO 22398 نسبت به الگوي ارائه‌شده برنامه ارزيابي تمرين ­هاي امنيت ملي آمريكا داراي كاربردپذيري بيش­تري مي‌باشد.

Introduction: A systematic approach is needed for effective coping in an incident. In such a system, preparedness is a top priority. The organization’s readiness depends on factors, including regular exercises. To conduct proper exercise, it is necessary to have a comprehensive scenario. Despite repetitive execution of exercises, there is no commonly accepted template. The present study aimed at selecting the preferred method for developing an emergency exercise. Methods: In the present study, ISO 22398 and HSEEP, as two common patterns were compared through quantifying their usability and chosen by AHP. A panel of crisis experts scored the usability criteria of methods and selected the preferred method. Results: The assessment of usability of both patterns revealed the preference of ISO pattern over the HSEEP pattern. The HSEEP method had better score in learnability and satisfaction, yet the effectiveness, efficiency and total score were higher for ISO 22398. Conclusions: To develop an emergency scenario, it is necessary to follow a suitable pattern. The pattern presented by ISO 22398 is more usable in comparison with the HSEEP pattern.