علم مطلق از منظر معرفت‌شناسي ديني واقع‌‌گرايانه (تعارض علم و اختيار الهي و بشري)

Absolute Knowledge as Viewed by Realistic Religious Epistemology

در اين نوشتار علم مطلق از منظري واقع‌گرايانه به‌عنوان علم قضيه‌اي مورد بحث و بررسي قرار گرفته است. مهمترين مشكل در اين‌باره تعارض ميان علم مطلق و اختيار است. اين تعارض هم در مورد اختيار خداوند مطرح مي‌شود و هم اختيار بشر. اما اختيار عموماً به دو معناي متفاوت به‌كار مي‌رود؛ يكي اختيار به‌معناي «قدرت بر فعل و ترك» و ديگري به‌معناي «قدرت بر تصميم». هر چند اختيار خداوند را بايد به‌معناي دوم گرفت ولي در مورد انسان، اختيار بايد به‌معناي نخست تلقي گردد. از اين‌رو، يكي از راه‌حل‌هاي تعارض علم پيشين و اختيار كه بر جمع ميان موجبيت و اختيار تأكيد مي‌ورزد، به‌تفصيل مورد بحث قرار گرفته و نشان داده شده است كه هر چند اين راه‌حل در مورد حل تعارض علم پيشين و اختيار الهي كامياب است ولي در مورد تعارض علم پيشين و اختيار بشري كارآيي ندارد. بنابراين براي حل آن بايد به راه‌حل‌هاي ديگري روي آورد؛ گو اينكه در اين نوشتار به آنها پرداخته نشده است.