بررسي تركيب هاي شيميائي اسانس گياه «كك كش بياباني» (Pulicaria gnaphalodes (Vent.) Boiss.) منطقه برزك كاشان

The survey of the essential oil composition of Pulicaria gnaphalodes (Vent.) Boiss. from Brzok of Kashan at the first report

جنس «كك كش» (Pulicaria Gaerth.) متعلق به تيره كاسني (Asteraceae)، داراي گونه هاي بوته اي متعددي است كه تاكنون بالغ بر صد گونه از اين جنس در جهان و پنج گونه از ايران گزارش شده است. در اين تحقيق تركيب هاي شيميائي اسانس گياه «كك كُش بياباني» (Pulicaria gnaphalodes(Vent.) Boiss.) منطقه بَرزُك كاشان مورد بررسي قرار گرفته است. اين گونه در نواحي وسيعي از مناطق مركزي، غربي و شرقي ايران، به ويژه اراضي آبرفتي دامنه ارتفاعات كوهستاني، داراي رويشگاه هاي طبيعي است. سرشاخه هاي هوايي و گل دار گياه در سال 1393 از گستره رويشگاه هاي طبيعي (واقع در ارتفاعات 2100 متري بَرزُك كاشان)، جمع آوري و در شرايط آزمايشگاه خشك و به روش تقطير با آب (طرح كلونجر) اسانس گيري شدند. براي شناسايي تركيب هاي تشكيل دهنده اسانس، از دستگاه هاي گاز كروماتوگرافي (GC) و گاز كروماتوگرافي متصل شده به طيف سنج جرمي (GC/MS) استفاده شد. راندمان اسانس سرشاخه هاي گل دار گياه در شهريورماه، 0/045 وزني/وزني بدست آمد. 36 تركيب شيميايي در اسانس گياه شناسايي شدند. اجزاي اصلي اسانس شامل: 1، 8- سينئول (22/93 درصد)، آلفا- پينن (8/13 درصد)، آمورفا-4، 9- دي ان-2- اُل (8/36 درصد) و ميرتنول (7/24 درصد) بودند. بخش عمده تركيب هاي تشكيل دهنده اسانس اندام هاي هوايي گياه، مونو ترپن هاي اكسيژن دار بودند. اين در حالي است كه سسكوئي ترپن هاي هيدروكربني، كمترين اجزاء اسانس را به خود اختصاص دادند.

Pulicaria Gaerth. is belongs to Asteraceae family with more than 100 species in the world ، it had 5 shrub species in Iran. In this investigation the aerial parts of Pulicaria gnaphalodes (Vent.) Boiss. in blooming were collected from Brzok in Kashan region-1900m in summer 2014 and dried in the shade at room temperature. The essential oil was extracted by hydro distillation method (Clevenger-type apparatus) and were analysed by using GC and GC-MS. The essential oil yield of plant was obtained 0.045 % (w/w) which had 36 components. The oxygenated monoterpens such as: 1،8-cineole (22.93%)، amorpha-4،9-dien-2-ol (8.36%) and myrtenol (8.13%) were the major components of the plant essential oil، respectively.