بررسي اكوفيتوشيميايي، اتنوفارماكولوژي، آنتي‌اكسيداني و آنتي‌باكتريايي عصاره‌ اندام‌هاي مختلف گياه داروييMelilotus officinalis L. در رويشگاه كوهستاني چهارباغ - استان سمنان

Eco phytochemical, Ethnopharmacology, Antioxidant and anti bacterial activity in different extracts of Melilotus officinalis L. from Chaharbagh mountainous region- Semnan province

گياه دارويي يونجه زرد با نام علميM.elilotus officinalis L. متعلق به تيره باقلا ) Fabaceae) است كه در طب سنتي به عنوان مقوي، ضد عفوني كننده و تنظيم كننده قند خون، ضد نفخ و مرحم در التيام زخم­هاي پوستي و پاي ديابتي مصرف مي‌شود. در اين تحقيق ضمن عمليات صحرايي فراوان، مهم­ترين اطلاعات دارويي در مورد مصارف سنتي گياه از درمان­گران محلي اخذ گرديد؛ سپس مهمترين نيازهاي اكولوژيكي و اندام‌هاي مختلف گياه (سرشاخه­ هاي گلدار، ساقه و ريشه) در ارديبهشت ماه 1395 از رويشگاه 2300 متري كوهستان باغ جمع آوري گرديد؛ عصاره­هاي آبي و اتانولي با استفاده از روش خيساندن استخراج و به‌منظور انجام تست­هاي فيتوشيميايي از روش­هاي اسپكتروفوتومتري و براي ارزيابي عملكرد آنتي‌اكسيداني از روش­هاي DPPH, TAC, RP استفاده شد. عملكرد ضدباكتريايي عصاره اتانولي اندام‌ها با استفاده از روش ديسك ديفيوژن و MIC بررسي گرديد. نتايج بررسي ميداني نشان داد كه مردم اين منطقه بيشتر از سرشاخه ­هاي گلدار گياه به عنوان مقوي، ضد التهاب و ضدعفوني كننده در درمان التهاب مفاصل ، زخم­هاي ديابتي و رقيق كننده خون استفاده مي­كنند. عصاره اتانولي سرشاخه­هاي گلدار گياه ضمن اينكه از بيشترين ميزان فنول كل (0/13 ± 38/08 ميلي‌گرم معادل گاليك اسيد در هر گرم وزن خشك گياه)، فلاونوييد كل (0/01 ±62/4 ميلي گرم معادل كوئرستين در هر گرم وزن خشك گياه) برخوردار بودند، در تستDPPH نيز از بيشترين ميزان عملكرد آنتي اكسيداني در مهار راديكال­هاي آزاد با ميزان 10/61=IC50 برخوردارند و به‌ترتيب باكتري‌هاي گرم مثبتStaphylococus aureus ، Staphylococus epidermidis،Bacilus cereus وEntrococus faecalis از بيشترين حساسيت نسبت به عصاره اتانولي گلها نشان داد. تحليل داده‌ها نشان از آن است كه عملاً يك رابطه مستقيم و معني‌دار بين نوع اندام گياه، نوع حلال، متابوليت­هاي ثانويه و عملكرد دارويي آن وجود دارد.

Melilotus officinalis L. is belongs to Fabaceae family, which has been used as a tonic, anti carminative, anti infection, anti diabetes and externally as a poultice for pains and ulcer wound. In many field observation the most ecological requirenments of M.officinalis L. and important experiences about traditional uses of this plant were obtained from rural healers. Different parts of plant (aerial parts in flowering stage, stem and root ) were collected from Charbagh Mountain (2300 msl) in May 2016. The ethanol and water extracts of plant parts were obtained by maceration method, Total phenol (TP) and flavonoid (TF) were estimated by spectrophotometry. The antioxidant capacity was evaluated in vitro by the method of trapping the free radical DPPH, TAC and RP assay. The antibacterial activity were obtained in vitro by using disc diffusion and the minimum inhibitory concentration (MIC) assay . According to the results aerial parts of this plant which has been used in this region as an anti infection, anti inflammation and tonic to treat of diabetes and arthritis. phytochemical tests were showed that the ethanole extract of flowers had the highest total phenols concentration(38.08±o.13 mgGA/g), total flavonoids (62.04 ±0.01 mgQU/g) and antioxidant activity especially in DPPH radical scavenging with IC50=10.61±0.81μg/ml, in compare of BHA and BHT. The ethanole extract of flowers in 2300 m were showed the highest antimicrobial activity, especially against Staphylococus aureus, S.epidermaidis , Bacillus cereus and Entrococus faecalis L., respectively. In conclusion, there is the strong positive correlation between influence of extraction, plant parts on phytochemistry, antibacterial and antioxidant activity of M. officinalis L. and indicated that the ethanol exctract of flowers exhibited the highest antioxidant and antibacterial activity. So it can be used potentially as a good source of natural antioxidant .