بررسي تركيب‌هاي شيميائي اسانس و فعاليت ضدميكروبي عصاره گياه دارويي Acinos graveolense (M. B.) Link در منطقه قمصر كاشان

Essential oil composition and antimicrobial activity of Acinos graveolense (M.B.) Link. extract from Ghamsar, Kashan

جنس "آويشنك" (Acinos Miller.) متعلق به خانواده نعنا (Lamiaceae)، داراي گونه‌هاي بوته­اي-علفي متعددي است كه تاكنون بالغ بر 10 گونه از اين جنس در جهان و تنها دو گونه از ايران گزارش شده ‌است. در اين تحقيق تركيب‌هاي شيميائي اسانس و فعاليت ضد­ميكروبي عصاره گياه "آويشنك" Acinos graveolense (M. B.) Link مورد بررسي قرار گرفته‌ است. سرشاخه­ هاي گل­دار گياه در بهار 1393 از گُستره رويشگاه­ هاي طبيعي واقع در منطقه قمصر كاشان، جمع‌آوري و در شرايط آزمايشگاه خشك و به روش تقطير و استخراج با بخار همزمان با حلال آلي (SDE) اسانس‌گيري شدند. براي شناسائي تركيب‌هاي تشكيل‌دهنده اسانس، از دستگاه‌هاي گاز كروماتوگرافي (GC) و گاز كروماتوگرافي متصل‌ شده به طيف‌سنج جرمي (GC/MS) استفاده شد. عصاره­گيري به روش حرارت و با استفاده از حلال متانول انجام گرفت. اثر ضدميكروبي عصاره متانولي گياه به دو روش ديسك ديفيوژن و روش حداقل غلظت مهاركننده­ رشد عليه يازده ميكروارگانيسم مورد بررسي قرار گرفت. راندمان اسانس 1/0 درصد وزني/وزني بدست آمد. 27 تركيب شيميائي در اسانس گياه آويشنك شناسائي شدند. اجزاي اصلي اسانس به‌ترتيب شامل: ژرماكرن-دي (56/6 درصد)، بي­سيكلوژرماكرن (8/7 درصد)، كاريوفيلن اكسايد (7/5 درصد)، ترانس كاريوفيلن (4/5 درصد) و ليمونن (3/4 درصد) بودند. بخش عمده­اي از تركيب­هاي تشكيل ­دهنده اسانس سرشاخه ­هاي گل­دار گياه، سس كوئي­ ترپن­ هاي هيدروكربني بودند. عصاره گياه آويشنك در سه مورد از ميكرو­ارگانيسم­ها (Klebsiella pneumounia، Staphylococcus epidermidis و Salmonella paratyphi- Aserotype) فعاليت ضدميكروبي مختصري نشان دادند. به‌دليل بالا بودن مقادير سسكوئي­ترپن­هاي موجود در اسانس اين گونه و به­ واسطه فعاليت ضدميكروبي اين نوع سسكوئي­ترپن، اندام ­هاي هوايي گياه آويشنك پتانسيل مناسبي براي استفاده در تهيه داروهاي ضدميكروبي با منشاء طبيعي دارد.

Acinos Miller. is belongs to Lamiaceae family, which grows as bush-herbaceous and consists of more than 10 species; two spaces from Aonos has been reported in the flora of Iran. In this study the essential oil composition and antibacterial activity of Acinos graveolense (M.B.) Link extract has been studied. The aerial parts of the plant in blooming were collected from natural habitats (Ghamsar area), in spring 2014. It was dried in laboratory conditions, the essential oil were isolated by simultaneous steam distillation extraction (SDE) and were analysed by using GC and GC-MS. The methanol extract was obtained by maceration method and the antimicrobial activity of plant extract was measured by disk diffusion and minimum inhibitory concentration against eleven microorganisms. The yield of the oil was 0.1% w/w. the analysis led to identification of 27 compounds. The main essential oil components were germacrene-D (56.6%), bicyclogermacrene (8.7%), caryophyllene oxide (7.5%), e-caryophyllene (4.5%), and limonene (3.4%). In addition, sesquiterpens hydrocarbon was the main component of the oil. The extract of Acinos graveolense against three tested bacteria (Klebsiella pneumonia, Staphylococcus epidermidis and Salmonella paratyphi-Aserotype) were showed low antimicrobial activity. In conclusion, due to the high amounts of sesquiterpenes in this essential oil and its antimicrobial activity, we could reports that the aerial part of A. graveolense is suitable for the preparation of natural antimicrobial agent.