واكنش فيزيولوژي ، رشد و عملكرد كلزا به مصرف بور تحت تنش گرمايي ناشي از كشت‌هاي ديرهنگام

Canola physiological, growth and yield response to boron application affected by heat stress due to late planting dates

با هدف مطالعه واكنش فيزيولوژي و عملكرد كلزا (Brassica napus L.) به مصرف بور و گرماي ناشي از كشت‌هاي ديرهنگام، آزمايشي به صورت كرت‌هاي خرد شده در قالب بلوك‌هاي كامل تصادفي با چهار تكرار، در مزرعه دانشگاه كشاورزي و منابع طبيعي رامين خوزستان، در سال زراعي 93-1392 اجرا گرديد. تاريخ‌هاي كاشت (27 آبان، 12 آذر، 26 آذر و 9 دي) در كرت‌هاي اصلي و سطوح مصرف بور (شاهد، 10 كيلوگرم بور در هكتار به صورت خاك‌كاربرد و محلول‌پاشي در مرحله هشت‌برگي و غنچه‌دهي) در كرت‌هاي فرعي قرار گرفتند. تاريخ كاشت تأثيري معني‌دار بر محتواي نسبي آب برگ، پايداري غشاي سلول، فعاليت آنزيم پراكسيداز، شاخص سطح برگ، دماي سايه‌انداز، عملكرد دانه و ماده خشك كلزا داشت. مصرف بور اثر معني‌داري بر شاخص سطح برگ، فعاليت آنزيم پراكسيداز و عملكرد داشت. كشت ديرهنگام سبب افزايش دما در مرحله گل‌دهي و كاهش معني‌دار عملكرد دانه و ماده خشك گرديد. با تأخير در كاشت از 27 آبان تا 9 دي، عملكرد دانه به ميزان 60/5 درصد كاهش يافت. مصرف خاكي بور، عملكرد دانه را به ميزان 23 درصد نسبت به تيمار شاهد افزايش داد. تنش گرما اثر كاهنده بر محتوي نسبي آب برگ، پايداري غشا و شاخص سطح برگ داشت. مصرف عنصر بور سبب افزايش معني‌دار فعاليت آنزيم پراكسيداز و شاخص سطح برگ گرديد. به‌طوركلي، بيشترين عملكرد دانه (4579/7 كيلوگرم در هكتار) از تاريخ كاشت 27 آبان ماه و مصرف خاك كاربرد 10 كيلوگرم بور در هكتارو كمترين عملكرد دانه (768 كيلوگرم در هكتار) از تاريخ كاشت نهم دي و بدون مصرف بور به‌دست آمد.

A field experiment was carried out to study the yield and physiological responses of rapeseed (Brassica napus L.) to boron application and high temperature stress due to late planting, in Ramin Agriculture and Natural Resources University of Khuzestan at 2013-2014. The experimental design was a split plots design in RCBD with four replications. Planting dates (18 November, 3 December, 17 December and 30 December) were placed in main plots and boron application treatments (control, 10 kg B.ha-1 incorporated with soil, boron spraying at 8 leaf stage and budding stages) were placed in sub plots. Planting date had significant effect on relative water content (RWC), cell membrane stability, peroxidase enzyme activity, leaf area index (LAI), canopy’s temperature, grain yield and dry matter. In addition, boron application had significant effect on LAI, peroxidase enzyme activity and yield. Late planting caused to decrease the grain yield and dry matter related to increased canopy’s temperature at flowering stages. Delayed planting from 18 November to 30 December, result in decreased grain yield about 60.5 percent. Boron application incorporated with soil caused to increased grain yield about 23 percent in comparison to control. High temperature stress due to late planting caused to decreased RWC, cell membrane stability and LAI in flowering stage. Generally, highest grain yield (4579.7 kg.ha-1) was obtained from planting at 18 November and 10 kg boron.ha-1 incorporated with soil, and lowest grain yield was obtained from planting at 30 December and without boron application.