بررسي رابطه سيستم ريشه‌اي با روابط آبي كلزا در شرايط تنش خشكي

Study of root system relationship with water relations in Rapeseed under drought stress conditions

به منظور بررسي رابطه سيستم ريشه­اي با روابط آبي گياه كلزا در شرايط تنش خشكي، يك آزمايش گلداني در گلخانه فيزيولوژي پژوهشكده بيوتكنولوژي كشاورزي ايران واقع در شهر كرج، در سال 1391 انجام شد. در اين بررسي پنج رقم كلزاي تجاري پاييزه در چهار تيمار آبياري، به صورت آزمايش فاكتوريل در قالب طرح پايه كاملاً تصادفي ارزيابي شدند. نتايج نشان داد كه واكنش ارقام از نظر تغييرات هدايت روزنه­اي، عدد اسپد، طول و قطر ريشه، صفات مورفولوژي، عملكرد و اجزاي عملكرد به سطوح آبياري متفاوت بود. در تيمار شاهد، بيشترين عملكرد دانه در رقم ‘كوپر و به واسطه توليد بالاترين تعداد خورجين در گياه مشاهده شد، درحالي­كه در تيمارهاي تنش خشكي رقم ‘اپرا’ از بالاترين عملكرد دانه برخوردار بود. اين موضوع با بالاتر بودن طول و قطر ريشه در رقم ‘اپرا’ مرتبط بود كه به موجب آن دوام سطح برگ بالا، بيشترين ميزان هدايت روزنه­اي، تعداد خورجين و تعداد دانه در خورجين نيز در همين رقم مشاهده شد. نتايج كلي پژوهش حاضر نشان داد كه نقش خصوصيات مورفولوژي ريشه در افزايش تحمل به خشكي در گياه كلزا بسيار پررنگ است و يك سيستم ريشه­اي كارآمد به همراه هدايت روزنه­ اي بالا، دوام سطح برگ زياد و توليد تعداد خورجين زياد بيشترين نقش را در پايداري عملكرد دانه كلزا در شرايط تنش خشكي دارد.

In order to study of root system relationship with water relations in Rapeseed under drought stress conditions, a pot experiment was carried out in greenhouse at Agricultural Biotechnology Research Institute of Iran (Karaj) in 2012. Five winter Rapeseed genotypes were evaluated under four irrigation treatments, using a factorial experiment based on randomized complete block design. The results indicated that response of genotypes to irrigation treatments was different for stomata conductivity, SPAD value, root length and diameter, morphologic characteristics, yield and yield components. In control, Cooper produced the highest grain yield that due to higher silique number per plant, whereas, ‘Opera’ had the maximum grain yield under drought stress treatments. This subject was due to higher root depth and diameter in ‘Opera’ and on the basis of these characters, the high leaf area duration, stomata conductivity, silique number and grain number was observed in ‘Opera’. In conclusion, these results showed that role of root morphologic characteristics in Rapeseed adaptation to drought tolerance is powerful and an effective root system with last stomata conductivity, more leaf area duration and high silique number were more important for yield maintenance of Rapeseed under drought stress conditions