تحليلي بر عدالت فضايي و كاربري هاي درماني مبتني بر GIS مطالعه موردي: كلانشهر تبريز

Assessing the Spatial justice and therapeutic application based on GIS: A case report in Tabriz Metropolitan

مقدمه و هدف: دسترسي عادلانه و مناسب همه شهروندان به خدمات عمومي شهري از جمله اصول اوليه در برنامه ريزي شهري مي باشد كه با پيدايش رويكردهاي عدالت محور در دهه هاي اخير اهميتي مضاعف يافته است.در اين ميان دسترسي به كاربري هاي درماني به عنوان يكي از خدمات عمومي حياتي از حساسيت بيشتري برخوردار است. اين پژوهش باهدف شناسايي مناطق برخوردار و غير برخوردار شهر تبريز از كاربري هاي درماني و بهداشتي و ارزيابي توزيع آنها انجام پذيرفت. مواد و روش ها: براي انجام تحليل هاي دسترسي نيز از نرم افزار ARC GIS به ويژه ابزارNetwork Analysis و شاخص ويليامسون و آنتروپي بهره گيري شد. هم چنين با در نظر گرفتن سرانه هاي مربوطه نياز جمعيتي شهر تبريز و كمبودهاي آن مشخص گرديد. نتايج: يافته ها بيانگر اين است كه 76% جمعيت شهر تبريز از دسترسي مطلوبي به كاربري هاي درماني برخوردارند. در مقابل، در تحليل دسترسي به بيمارستان ها 36% جمعيت شهر از دسترسي مطلوب برخوردارند و 64% دسترسي نامطلوبي دارند. در واحد تحليل مناطق شهري، بر اساس تحليل مربوط به شاخص ويليامسون، مقدار اين شاخص براي شهر تبريز 0/67 بود كه نشان از عدم تعادل در توزيع كاربري بهداشتي -درماني در شهر تبريز مي باشد. نتيجه گيري: در مجموع منطقه 2 متعادلترين توزيع از امكانات بهداشتي- درماني را دارد و منطقه 9 از توزيع نامتعادل امكانات بهداشتي – درماني رنج مي برد. پيشنهاد مي شود در راستاي كاستن از نابرابري ها در برخورداري از امكانات بهداشتي درماني، ارزيابي مناسبي نسبت به فضاهاي موجود و برنامه ريزي هاي آتي، حسب آستانه، ظرفيت و دسترسي صورت پذيرد.كه اين مهم مي تواند در تحقق سياست برخورداري عادلانه از خدمات بهداشتي درماني موثر باشد.

Background: Equitable and suitable access of all citizens to the urban public service is one of the primary principles of urban planning, which with the rise of the justice-centered approaches in recent decades has been double care. In the meantime, access to health services as one of the vital public service has greater sensitivity. This research has been performed with aim of identify enjoyed and nonenjoyed regions regarding health care and its distribution assessment applications in Tabriz city. Materials and Methods: For the access analysis ARC GIS software, specially Network Analysis tool and Williamson and entropy index and has been utilized. Also, considering respective per capita, Tabriz city population needs and the existing deficiencies have been specified. Results: The study results indicate that %76 of Tabriz city population have optimal access to healthcare facilities. In contrast, in the analysis of access to hospitals %36 of population have optimal access to theme and %64 have Undesirable access. Also, in urban zones analyses unit, based on Williamson index analysis, the index was calculated 0.67 to Tabriz city, which indicates an imbalance in the distribution of health care Facilities in the Tabriz city. Conclusion: In general, zone 2 has the most balanced distribution of health care facilities and zone 9 is suffering from imbalanced distribution of health care facilities. It is suggested that in order to reduce the inequalities in the enjoyment of health care facilities, proper assessment about to existing facilities and future planning, in terms of Threshold, capacity and access should be conducted.