واكنش ارقام جو به تيمارهاي شيميايي ساليسيليك اسيد و سلنيوم تحت تنش خشكي در شرايط مزرعه

Response of barley cultivars to chemical treatments of salicylic acid and selenium under drought stress in field condition

به منظور بررسي اثر تنش خشكي و تيمارهاي شيميايي بر خصوصيات رشد و نمو چهار رقم جو، آزمايشي به صورت كرت‌هاي دو بار خرد شده در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي در سه تكرار، در مزرعه تحقيقاتي دانشگاه شهيد باهنر كرمان، طي سال‌هاي 93-1392 اجرا شد. عامل اصلي شامل: آبياري (شاهد و قطع آبياري بعد از گلدهي) و عامل فرعي شامل چهار رقم جو ʼنصرتʻ، ʼافضلʻ، ʼيوسفʻ، ʼلاين 12ʻUH و عامل فرعي شامل: شاهد، ساليسيليك اسيد با غلظت 0/5 ميلي‌مولار (خيساندن بذر، محلول‌پاشي در مرحله گرده‌افشاني، خيساندن بذر و محلول‌پاشي) و محلول‌پاشي گياهان با سلنيوم در مرحله پر شدن ساقه (40 ميلي‌گرم در ليتر از منبع سلنات سديم) بودند. تنش خشكي موجب كاهش معني‌دار شاخص‌ كلروفيل (10 درصد)، وزن هزار‌‌دانه (19 درصد)، عملكرد دانه (20 درصد)، عملكرد بيولوژيك (11 درصد) و شاخص برداشت (12 درصد) گرديد. در مقابل ساليسيليك اسيد به‌طور معني‌داري افزايش ارتفاع بوته، طول ريشك و سنبله، شاخص كلروفيل، وزن هزار‌دانه، عملكرد دانه، عملكرد بيولوژيك و شاخص برداشت را به همراه داشت. محلول‌پاشي گياهان با سلنات موجب افزايش معني‌دار غلظت سلنيوم در دانه تمام ارقام نسبت به تيمار شاهد گرديد. طبق نتايج حاصل، كاربرد ساليسيليك اسيد موجب بهبود رشد گياه در هر دو شرايط تنش و بدون تنش مي‌گردد و كاربرد سلنيوم نيز موجب غني‌سازي دانه جو‌‍ مي‌گردد. بنابراين، استفاده از اين دو ماده جهت بهبود كمي و كيفي محصول جو توصيه مي‌گردد.

Effects of drought stress and chemical treatments was studied on growth and developmental traits of four barley cultivars using a split- split plot design (RCBD) in Agricultural Research Farm, Kerman University in 2013-14. Main plots consisted of irrigation (control and drought stress after flowering), sub-plots consisted of four barley cultivars (ʻNosratʼ, ʻAfsalʼ, ʻYousofʼ and ʻUH12 lineʼ) and sub-sub plot consisted of control, salicylic acid (0.5 mM) as seed soaking, foliar spray at anthesis and seed soaking + foliar spray) and also foliar spray with selenium (40 mg/l using sodium selenate). Drought stress significantly decreased chlorophyll index (10 percent), thousand grain weight (19 percent), grain yield (20 percent), biological yield (11 percent) and harvest index (12 Percent). On the contrary, salicylic acid increased plant height, length of spike and awn, chlorophyll index, thousand grain weight, grain yield, biological yield and harvest index. Foliar spray of plants with sodium selenate increased selenium contents of grains in all cultivars. However, it could be concluded that salicylic acid improved plant performance under normal and drought conditions and selenate application enriched barley grains, and therefore those treatments are commercially recommended.