اثر تاريخ كاشت بر عملكرد، اجزاي عملكرد، ميزان مواد مؤثره و كنترل علف‌هاي هرز در كشت مخلوط زنيان و اسفرزه

Effect of sowing date on yield, yield components, secondary metabolites content and weed control in ajwain and isabgol intercropping

اين مطالعه با هدف بررسي اثرات كشت مخلوط افزايشي زنيان و اسفرزه و تاريخ كاشت بر عملكرد، اجزاي عملكرد و ميزان اسانس زنيان، درصد موسيلاژ در اسفرزه و كنترل علف‌هاي هرز به صورت اسپليت پلات در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با 3 تكرار، در مزرعه تحقيقاتي دانشگاه زابل، در سال 1392 اجرا گرديد. تاريخ كاشت 20 دي­ماه و 20 بهمن­ماه در پلات­هاي اصلي و كشت‌هاي خالص دو گونه زنيان و اسفرزه و نسبت‌هاي كشت افزايشي (25، 50، 75 و 100 درصد اسفرزه به همراه 100 درصد زنيان) در پلات­هاي فرعي قرار گرفتند. نتايج آزمايش نشان داد كه تأخير در كاشت سبب افزايش معني‌دار ميزان اسانس زنيان شد، ولي عملكرد دانه و عملكرد بيولوژيكي، عملكرد اسانس و وزن هزاردانه زنيان با تأخير در كاشت به‌ترتيب حدود 12/3، 13/7، 0/5 و 35/1 درصد كاهش نشان داد. تأخير در كاشت اسفرزه نيز تأثير معني ­داري بر عملكرد دانه و عملكرد بيولوژيكي نداشت. نسبت‌هاي كشت مخلوط به‌طور معني ­داري باعث كاهش عملكرد و اجزاي عملكرد دو گياه شد، به‌طوري‌كه بيشترين عملكرد دانه زنيان (2303 كيلوگرم در هكتار) و اسفرزه (539 كيلوگرم در هكتار) از كشت خالص دو گياه و كمترين ماده خشك علف­هاي هرز از تاريخ كشت 20 دي­ماه و نسبت كشت مخلوط 75 و 100 درصد اسفرزه + 100 درصد زنيان به‌دست آمد. تيمار 50 و 75 درصد اسفرزه + 100 درصد زنيان را مي­توان به عنوان تيمار برتر اين مطالعه معرفي كرد، زيرا بالاترين نسبت برابري زمين از اين تيمار حاصل شد.

This experiment was conducted to examine the effect of sowing date and different combinations of ajwain and isabgol intercropping on the grain yield, yield components, ajwain essential oil yield, weed control, and the mucilage percent of isabgol as split plot based on RCBD with three replications in Zabol University research farm in 2013. The main factors included two sowing dates of January 09 and February 08. The six additive cropping patterns including sole cropping of ajwain, sole cropping of isabgol, 25% isabgol + 100% ajwain, 50% isabgol + 100% ajwain, 75% isabgol + 100% ajwain, 100% isabgol + 100% ajwain comprising subplot. The results revealed that delayed sowing led to significant increase in ajwain essential oil percentage, however, seed and biological yield, essential oil yield and 1000-seed weight of ajwain decreased by 12.31, 13.7, 0.5 and 35.1%, respectively. In addition, sowing delaying did not have significantly impact on grain and biological yield of isabgol. Intercropping patterns significantly reduced yield and yield components of both crops. The highest seed yield of ajwain (2309 kg.ha-1) and isabgol (539 kg.ha-1) were obtained in sole cropping. The lowest dry weight of weeds was obtained from the planting date of January and cropping pattern of 100% isabgol + 100% ajwain. The highest LER was observed in cropping patterns of 50 and 75 of isabgol + 100% ajwain, that it is indicated yield advantage in intercropping over monocropping.