اثر تنش كم آبي بر رشد ، عملكرد، كيفيت ميوه و كارآيي مصرف آب برخي توده هاي خربزه بومي ايران

Effect of water deficit stress on the growth, yield, fruit quality and water use efficiency of some Iranian melon accessions

به منظور بررسي اثر تنش كم‌آبي بر رشد، عملكرد و كيفيت ميوه برخي از توده‌هاي خربزه ايراني، آزمايشي به صورت كرت‌‌هاي خرد شده در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي در سه تكرار در مزرعه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه زنجان در سال 1394 اجرا شد. تيمار‌هاي آزمايشي شامل هشت توده خربزه (قلم‌قاش، روشي، زركه، خاتوني، قبادلو، ريش‌بابا، گركه، كاليار) و سه سطح آبياري (40، 70 و 100 درصد نياز آبي گياه) بود. نتايج نشان داد كه تنش كم‌آبي به‌طور معني‌داري رشد و عملكرد ميوه را كاهش داد. كمترين مقدار عملكرد (kg/ha 18223/1)، وزن متوسط ميوه ( gr1057/94)، تعداد ميوه در بوته (1/75)، سطح برگ ( cm12/257) و بيشترين درصد وزن خشك برگ (21 درصد) در تنش كم‌آبياري 40 درصد حاصل شد. بين توده‌ها نيز از نظر رشد و عملكرد و كيفيت ميوه تفاوت معني‌داري مشاهده شد. در همه توده‌ها با افزايش تنش كم‌آبي رشد و عملكرد كاهش يافت، ولي درصد وزن خشك برگ، مواد جامد محلول و كارايي مصرف آب افزايش يافت. بيشترين سطح برگ ( cm410/279)، عملكرد (kg/ha 33/49881) و وزن متوسط ميوه (gr 9/2270) در توده قلم‌قاش در شرايط آبياري 100 درصد نياز آبي گياه مشاهده شد. حداكثر كارآيي مصرف آبي در توده‌هاي خاتوني و قلم‌قاش در شرايط كم‌آبياري 40 درصد نياز آبي گياه به دست آمد. با توجه به نتايج، توده زركه و ريش‌بابا به ترتيب با بيشترين (65/17 درصد) و كمترين (41/16 درصد) كاهش عملكرد در آبياري 40 درصد نسبت به آبياري معمولي بهترتيب حساس‌ترين و متحمل‌ترين توده از لحاظ اين صفت به تنش كم‌آبي بودند.

In order to evaluate the effect of water stress on the growth, yield and fruit quality of some Iranian melon accessions, an experiment was carried out in a split plot based on randomized complete block design with three replicates in research filed of university of Zanjan as during 2015. Treatments consisted arrangement of three irrigation levels (starting irrigation at 100, 70 and 40% ETc) and 8 accessions of Iranian melon (‘Ghalam’ ‘Ghash’, ‘Roshe’, ‘Zerke’, ‘Khatooni’, ‘Rish Baba’, ‘Ghobadloo’, ‘Garake’ and ‘Kalyar’). The results showed that water deficit stress significantly reduced growth and fruit yield. The lowest yield (18223.1 kg/ha), fruit weight (1057.94 gr), number of fruits per plant (1.75), leaf area (124.257 cm2) and the highest leaf dry weight (21%) was obtained in water deficit stress 40% ETc. Accessions had different growth and fruit yield. In all accessions, growth and fruit yield was reduced by increasing of water deficit stress, but leaf dry weight, TSS and water use efficiency was increased. The highest amount of leaf area (410.279 cm2), yield (49881.33 kg/ha) and fruit weight (2270.9 gr) was obtained in ‘Ghalam Ghash’ under 100% ETc irrigation. Also the maximum water use efficiency was observed in "Khatooni" and ‘Ghalam Ghash’ under water deficit 40% ETc. According to the results, ‘Zerke’ and ‘Rish Baba’ with highest (65.17%) and lowest (41.16 %) yield reduction respectively under irrigation 40% ETc were sensitive and tolerance accession to the water stress compared to normal irrigation.