اثر نسبت هاي مختلف پليمر سوپرجاذب و كود دامي بر برخي صفات مورفولوژيكي و توليد اسانس رازيانه تحت شرايط تنش خشكي

The effect of different superabsorbent polymer and animal manure ratios on some morphological characteristics and production of fennel essential oil under drought stress conditions

به‌منظور بررسي اثر كود دامي و پليمر سوپرجاذب بر برخي صفات مورفولوژيكي و توليد اسانس رازيانه تحت شرايط تنش خشكي، آزمايشي به‌صورت كرت‌هاي يك‌بار خردشده در قالب طرح بلوك كامل تصادفي با سه تكرار در سال 1394 در دانشگاه شهركرد انجام شد. عامل اصلي سطوح مختلف تيمار تنش خشكي شامل سه سطح شاهد (50 ميلي‌متر)، تنش ملايم (100 ميلي‌متر) و تنش شديد (150 ميلي‌متر) تبخير از تشت تبخير كلاس A و عامل فرعي نسبت‌هاي مختلف كود دامي و پليمر سوپرجاذب در شش سطح در نظر گرفته شد (D1: عدم مصرف كود دامي و پليمر سوپرجاذب، D2: كود دامي 25 درصد+ پليمر سوپرجاذب 75 درصد، D3: كود دامي 50 درصد+ پليمر سوپرجاذب 50 درصد، D4: كود دامي 75 درصد+ پليمر سوپرجاذب 25 درصد، D5: كود دامي 100 درصد (40 تن در هكتار) و D6: پليمر سوپرجاذب 100 درصد (200 كيلوگرم در هكتار)). نتايج نشان داد كه بيشترين تعداد چتر، عملكرد دانه (146/66 گرم بر مترمربع)، شاخص برداشت و عملكرد اسانس (2/99 گرم بر مترمربع) رازيانه از تيمار بدون تنش و مصرف D6، بيشترين تعداد شاخة فرعي، گلچه و وزن خشك بوته (165/62گرم بر مترمربع) از تيمار بدون تنش و مصرف D4 و بيشترين وزن هزاردانه و وزن تر بوته به‌ترتيب از تيمار بدون تنش و D3 و D2به‌دست آمد. بيشترين درصد اسانس (3/09) از تيمار تنش شديد و D5حاصل شد. بيشترين ارتفاع گياه و تعداد انشعاب اصلي به‌ ترتيب از تيمارهاي D6و D4و در شرايط بدون تنش حاصل شد. از آنجا كه پليمر سوپرجاذب ضمن كاهش آثار تنش خشكي، باعث افزايش عملكرد دانه، شاخص برداشت و عملكرد اسانس رازيانه شده است، تيمار بدون تنش همراه با مصرف پليمر سوپرجاذب 100 درصد را مي‌توان در شرايط مشابه آزمايش براي كسب حداكثر عملكرد دانه و اسانس پيشنهاد كرد.

In order to evaluate the effect of manure and super absorbent polymer on some morphological characteristics and fennel (Foeniculum vulgar Mill) essential oil production under drought stress conditions, an experiment was conducted as spilt-plot in a randomized complete block design with three replications at University of Shahrekord in 2015. The main factor was different levels of drought stress including three levels of control (50 mm), moderate stress (100 mm) and severe stress (150 mm) evaporation from class. A pan and sub-factor was considered different ratios of animal manure and super absorbent polymer in six levels (D1: lack of manure and super absorbent polymer, D2: 25% manure + 75% super absorbent polymer, D3: 50% manure + 50% super absorbent polymer, D4: 75% manure + 25% super absorbent polymer, D5: 100% manure (40 t.ha-1) and D6: 100% super absorbent polymer (200 Kg.ha1)). The results showed that the maximum number of umbel, grain yield (146.66 g/m2), harvest index and essential oil yield (2.99 g/m2) from control treatment and D6, the maximum number of lateral branch, floret and plant dry weight (165.62 g/m2) from control treatment and D4 and the maximum thousand seed weight and plant fresh weight, from control treatment and D3 and D2 were obtained, respectively. The maximum essential oil percentage (3.09) was obtained from severe stress and D5 treatment. The maximum plant height and number of main branch was obtained from D6 and D4 treatments, respectively and under control conditions. Since the superabsorbent polymer while reducing the effects of drought, increased grain yield, harvest index and oil yield of fennel, thus, control treatment with 100% super absorbent polymer consumption can be offered to maximize grain and essential oil yield under the same conditions.