تاثير قطع آبياري ومحلول پاشي پتاسيم بر برخي ويژگي هاي فيزيولوژيك ، شاخص برداشت و عملكرد دو رقم و يك لاين گندم نان

Effect of irrigation withholding and foliar potassium application on some physiological characteristics, harvest index and yield of two cultivars and a line of bread wheat

به‌منظور بررسي اثر قطع‌آبياري و محلول‌پاشي پتاسيم بر برخي از ويژگيهاي فيزيولوژيك (فتوسنتز، پايداري غشاي سلولي و كلروفيل‌برگ) و شاخص‌برداشت گندم نان، آزمايشي به صورت اسپليت فاكتوريل در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار، در سال زراعي90-91 و در دو مكان مؤسسه تحقيقات ثبت و گواهي بذر و نهال كرج و مركز تحقيقات كشاورزي و منابع‌طبيعي استان يزد اجرا شد. تيمارهاي آزمايشي شامل تنش‌خشكي (به‌صورت قطع‌آبياري در سه سطح از مرحله تشكيل سنبله تا رسيدگي فيزيولوژيك، از مرحله شروع دانه‌بندي تا رسيدگي فيزيولوژيك و آبياري طبيعي)، محلول‌پاشي پتاسيم (در سه سطح عدم محلول‌پاشي، محلول‌پاشي5/1 و 3 درصد سولفات پتاسيم (K2SO4)) و ژنوتيپ (در سه سطح دو رقم «پيشتاز»، و«مرودشت» و لاين"WS-82-9"( بودند. نتايج نشان داد كه صفات مورد مطالعه با افزايش تنش‌خشكي، به‌طور معناداري كاهش يافتند. بيشترين مقدار شاخص‌برداشت، تحت شرايط آبياري طبيعي براي لاين "WS-82-9"در منطقة كرج (32/69 درصد) و كمترين مقدار آن، تحت شرايط تنش‌خشكي شديد براي رقم«مرودشت» در منطقة يزد (11/50 درصد) مشاهده شد. پايداري غشاي سلولي در رقم‌هاي مورد مطالعه متفاوت بود و رقم «مرودشت» كمترين پايداري غشاي سلول (35/5 درصد) را داشت. محلول‌پاشي3 درصد K2SO4، باعث افزايش معنا‌دار صفات فيزيولوژيك، به‌ويژه فتوسنتز برگ در شرايط تنش‌خشكي شديد شد، به‌نحوي‌كه فتوسنتز برگ در دو منطقة يزد و كرج به‌ترتيب به ميزان 99/1 و 69/7 درصد افزايش يافت. نتايج اين تحقيق نشان داد كه محلول‌پاشي 3 درصد K2SO4 و استفاده از لاين "WS-82-9"در تعديل آثار تنش‌خشكي، به‌ويژه در مزارعي كه در مراحل پاياني دورة رشد با محدوديت آب مواجه هستند، مؤثر است.

In order to evaluate the effect of irrigation withholding and foliar potassium application on some physiological traits (photosynthesis, cell membrane stability and chlorophyll) and harvest index of wheat (Triticum aestivum L.), an experiment was carried out using a split plot factorial based on a randomized complete blocks design with three replications in 2011-2012 in two locations: Seed and Plant Certification and Registration Research Institute, Karaj and Agricultural and Natural Resources Research Center, Yazd. The experimental factors were included drought stress (three levels of irrigation withholdings were irrigation withheld from ear emergence to physiological maturity, irrigation withheld from grain filling to physiological maturity, and normal irrigation) foliar potassium application (without potassium application, 1.5 and 3.0% K2SO4) and genotype (two wheat cultivars of ‘Marvdasht’, ‘Pishtaz’and aline‘WS-82-9’). Results showed that the studied characteristics were significantly reduced by increasing drought stress level. The highest harvest index was observed in ‘WS-82-9’ in Karaj under normal irrigation (32.69%) and the lowest harvest index was obtained from ‘Marvdasht’cultivarin Yazd, under severe stress (11.50%). Genotypes were different for cell membrane stability and the lowest rate was belonged to ‘Marvdasht’ (35.5%). Foliar application of 3.0% K2SO4 caused to significant differences in physiological characteristics, especially for leaf photosynthesis under severe drought stress condition: photosynthesis increased 99.1 and 69.7% in Yazd and Karaj, respectively. It can be concluded that cultivating of ‘WS-82-9’ and spraying of 3.0% K2SO4 were effective to moderate drought stress, especially when fields have limitations for irrigation water at the end of crop life cycle.