پديد آورندگان :
كازراني، برزو دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي گرگان - دانشكده توليد گياهي - گروه اصلاح نباتات و بيوتكنولوژي , نواب پور، سعيد دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي گرگان - دانشكده توليد گياهي - گروه اصلاح نباتات و بيوتكنولوژي , رمضان پور، ساناز دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي گرگان - دانشكده توليد گياهي - گروه اصلاح نباتات و بيوتكنولوژي , زينلي نژاد، خليل دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي گرگان - دانشكده توليد گياهي - گروه اصلاح نباتات و بيوتكنولوژي , صبوري، حسين دانشگاه گنبد كاووس - دانشكده كشاورزي و منابع طبيعي - گروه توليدات گياهي , اسكندري، علي پژوهشگاه علوم و فنون هسته اي كرج - پژوهشكده كشاورزي هسته اي
كليدواژه :
برنج , پرتو گاما , تجزيه عليت , تنش خشكي , رگرسيون
چكيده فارسي :
به‌منظور تعيين بهترين شاخص‌هاي گزينش براي تسهيل عمل انتخاب در مرحلة زايشي 96 لاين جهش‌يافتة (M2) برنج در شرايط متفاوت رطوبتي، آزمايشي در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار، در دو محيط، در مزرعة تحقيقاتي دانشگاه گنبد كاووس در سال 1395 اجرا شد. بررسي درصد كاهش ميانگين صفات در اثر تنش خشكي، نشان داد كه بيشترين آسيب ناشي از تنش خشكي به‌دليل كاهش تعداد دانه پر، تعداد پنجه و وزن هزار دانه بود. رگرسيون مرحله‌اي نشان داد كه در شرايط غرقاب به‌ترتيب صفات وزن هزار دانه، ارتفاع بوته، تعداد دانه پر، تعداد روز تا گل‌دهي، ميزان لوله‌شدن برگ پرچم، تعداد پنجه و طول خوشه و در شرايط تنش خشكي به‌ترتيب صفات وزن هزار دانه، تعداد روز تا گل‌دهي، ارتفاع بوته، درصد باروري، طول خوشه، ميزان سوختگي برگ پرچم و تعداد پنجه، ويژگي‌هاي مهم و تأثيرگذار بر عملكرد دانه وارد مدل نهايي رگرسيون چند متغيره شدند. ارزيابي ميزان آثار مستقيم و غيرمستقيم صفات بر عملكرد دانه، از روش تجزية عليت نشان داد كه در شرايط غرقاب، وزن هزار دانه به‌دليل اثر مستقيم و بالا و تعداد دانه پر به‌دليل اثر غيرمستقيم از طريق وزن هزار دانه مي‌تواندبه‌عنوان مهمترين صفات براي افزايش عملكرد دانه، كانون توجه قرار گيرد. در شرايط خشكي صفات وزن هزار دانه و درصد باروري به‌عنوان معيار انتخاب براي بهبود عملكرد دانه معرفي مي‌شوند.
چكيده لاتين :
To determine the best selection indices for facilitating the selection procedure in a reproductive stage of 96 mutant lines (M2) of rice under different moisture conditions, an experiment was carried out in two environments at the research farm of Gonbad Kavous University in 2016 base on randomized complete block design with three replications. Evaluating the reduction percentage in the average values of traits showed that the most damages as affected by drought stress was due to decreases in numbers of filled grains, numbers of tillers, and 1000-grain weight. Results of stepwise regression analysis indicated that 1000-grain weight, plant height, numbers of filled grains, numbers of days to flowering, flag leaf rolling, numbers of tillers, and panicle length traits were respectively entered into the final multivariate regression model as important traits affecting grain yield under a flooded condition, and 1000-grain weight, numbers of days to flowering, plant height, fertility percentage, panicle length, flag leaf frying, and numbers of tillers were respectively entered under drought stress. Evaluation of direct and indirect effects of studied traits on the grain yield using a path analysis showed that, 1000-grain weight, due to a positive and high direct effect, and numbers of filled grains, due to an indirect effect via 1000-grain weight, can be considered as the most important traits for increasing the grain yield under flooded condition. However, 1000-grain weight and fertility percentage can be introduced as appropriate selection criteria for the grain yield under a drought condition.
