پديد آورندگان :
بهمني، كيوان دانشگاه تهران پاكدشت - گروه علوم زراعي و اصلاح نباتات پرديس ابوريحان , ايزدي دربندي، علي دانشگاه تهران پاكدشت - گروه علوم زراعي و اصلاح نباتات پرديس ابوريحان , نوري، احمد دانشگاه تهران پاكدشت - گروه علوم زراعي و اصلاح نباتات پرديس ابوريحان
كليدواژه :
اسانس , آنتول , خميري , رازيانه , متيل چاويكول
چكيده فارسي :
رازيانه (Foeniculum vulgare Mill) گياهي از خانوادة چتريان است كه علاوه بر استفاده‌هاي دارويي، در مصارف تغذيه‌اي، توليد مواد آرايشي، عطر‌سازي، معطر‌كردن خوراكي‌ها و نوشيدني‌ها كاربرد وسيعي دارد. با توجه به اهميت بالاي مقادير و تركيبات اسانس، محتوا و تركيبات شيميايي اسانس رازيانه‌هاي ايران بررسي شد. در اين مطالعه 50 اكوتيپ رازيانه از مناطق مختلف ايران جمع‌آوري شدند و در مزرعة تحقيقاتي پرديس ابوريحان، دانشگاه تهران، كشت و در سال‌هاي 1389 تا 1390 مطالعه شد. با تعيين مرحلة 70 درصد خميري دانه كه بيشترين مقدار اسانس قابل استحصال را دارد، محتواي اسانس آن‌ها در 2 سال متوالي و نيز تركيبات شيميايي اسانس آن‌ها بررسي شد. نتايج نشان داد كه اكوتيپ‌هاي ساري، قزوين، چاهستان، كليبر و حاجي‌آباد ديررس (176 روز تا 70 درصد خميري)، الموت، دماوند، اردبيل، كوهين، گيوي، مغان، خاش، كاشان، مشكين‌شهر، خلخال، مرودشت و فزوه ميان‌رس (131 روز تا 70 درصد خميري دانه) و بقية اكوتيپ‌ها زودرس (92 روز تا 70 درصد خميري) بودند. به‌صورت ميانگين هر 2 سال، اكوتيپ‌هاي رزن، فزوه، مرودشت، كاشان، ساري، كليبر و اراك داراي محتواي اسانس بيش از 3/5 درصد (به‌ترتيب با مقادير 3/96، 3/69، 3/68، 3/66، 3/65، 3/65 و 3/54 درصد) بودند. نتايج بررسي تركيبات شيميايي اسانس با دستگاه GC-MASS نشان داد كه بيشترين مقدار ليمونن مربوط به اكوتيپ سنندج، بيشترين مقدار فنچون متعلق به اكوتيپ ساري، بيشترين مقدار ترانس آنتول متعلق به اكوتيپ خاش و بيشترين مقدار متيل چاويكول متعلق به اكوتيپ كليبر است. تأثير اقليم منطقة منشأ هر اكوتيپ بر خصوصيات مورد‌مطالعه، مشهود بود.
چكيده لاتين :
Fennel is one of the oldest herbs and possesses appealing flavor and beneficial medicinal effects. Fennel(Foeniculum vulgare Mill.) belongs to the Apiaceae family and its essential oil and seeds are used to flavor foods including meats, ice cream, candy, baked goods and condiments. The increasing commercial value of fennel necessitates the need to develop elite ecotypes with high essential oil content and other desired breeding and market traits. In this study fifty ecotypes of fennelfrom different part of Iran were collected and days to 70% pasty seed and essential oil content in two years and essential oil components were studied. The stage of pasty seed is the best time for essential oil extracting with the highest quantity. The results indicated that the ecotypes of Sari, Kaleibar, Qazvin, Chahestan and Haji Abad are late bearing, ecotypes of the Moqan, Kohin, Meshkin Shahr, Alamot, Khalkhal, Damavand, Ardabil, Marvdasht, Kashan, Givi, Khash and Fozve are middle bearing plants, while the remaining ecotypes were early bearing plants. As average of two year, ecotypes with the highest essential oil content (more than 3.5% per dry mater) were Razan, Fozve, Marvdasht, Kashan, Sari, Kaleibar and Arak (3.96, 3.69, 3.68, 3.66, 3.65, 3.65 and 3.54%), respectively. The GC-MASS results showed that maximum value of limonene is observed in the ecotype of Sanandaj, the maximum value of fenchone is observed in the ecotype of Sari, the maximum value of transe-anethole is seen in the ecotype of Khash and the maximum value of methyl chavicole belongs to the ecotypes of Kaleibar.
