كليدواژه :
پرولين , خشكي , عملكرد و اجزاي عملكرد , فلورسانس كلروفيل , كنجد
چكيده فارسي :
كنجد گياهي دانه روغني با نياز نه چندان بالاي آبي محسوب مي شود. اين آزمايش با هدف مطالعه تأثير شرايط مختلف رطوبتي بر رشد، فلورسانس كلروفيل، محتواي پرولين، عملكرد و اجزاي عملكرد چهار رقم گياه كنجد در سال زراعي 1386 به صورت كرت هاي خرد شده در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با چهار تكرار در مزرعه پژوهشي دانشكده كشاورزي دانشگاه صنعتي اصفهان انجام شد. سطوح تيمار آبياري براساس تبخير تجمعي از تشت تبخير كلاس A شامل 1I 75 ميلي متر تبخير 2I (110 ميلي متر تبخير و 3I 145 ميلي متر تبخير به عنوان عامل اصلي و چهار ژنوتيپ كنجد (ناز تك شاخه، يكتا، ورامين و اولتان) به عنوان عامل فرعي بودند. تأثير رژيم آبياري و ژنوتيپ بر شاخص بيشينه فلورسانس (Fm) معني دار بود، ولي بر حداكثر كارآيي نظام نوري دو (Fv/Fm) و ميزان كلروفيل برگ معني دار نبود، به طوري كه مقدار Fv/Fm تنها از 0/81 در سطح اول آبياري به 0/77 در سطح سوم كاهش يافت. محدوديت رطوبت خاك منجر به افزايش ميزان پرولين برگ از 3/5 در سطح اول آبياري به 8/6 ميلي گرم بر گرم برگ در سطح دوم آبياري شد. تنش خشكي باعث 55، 42، 37، 48 و 49 درصد كاهش به ترتيب در شاخص سطح برگ، تعداد كپسول در بوته، تعداد دانه در كپسول، عملكرد دانه و عملكرد ماده خشك شد. به طور كلي، تنش كمبود رطوبتي باعث كاهش رشد و عملكرد دانه كنجد از 1212 به 625 كيلوگرم در هكتار گرديد. اين تأثير بيش از آنكه از طريق كاهش Fv/Fm باشد، ناشي از كاهش سطوح فتوسنتزكننده در رقم هاي مورد مطالعه در شرايط آزمايش حاضر بود. دو رقم يكتا و ورامين از نظر عملكرد دانه و توليد روغن نسبت به دو ژنوتيپ ديگر برتري داشتند.
چكيده لاتين :
Sesame could be an appropriate oilseed crop for water limited environments. This research was aimed at studying growth, leaf chlorophyll fluorescence, proline content, yield and yield components of sesame cultivars under different moisture regimes. A 4-replicate split plot RCBD field experiment was conducted at the Lavark Research Farm, College of Agriculture, Isfahan University of Technology, Isfahan, Iran in 2007. Three levels of irrigation consisting I1 = control (no water deficit), I2 = moderate water deficit and I3 = severe water deficit, representing irrigation after 75, 110 and 145 mm evaporation from the standard Class A Pan, respectively, served as main plots. Four sesame genotypes consisting ‘Non Branching Naz’, ‘Yekta’, ‘Varamin’ and ‘Oltan’ were considered as sub plots. Irrigation regimes and cultivars differed in terms of Fm at grain filling stage, though they did not differ in terms of leaf chlorophyll content and Fv/Fm. The latter trait decreased non-significantly from 0.81 at the I1 to 0.77 at the I3 level of irrigation. Leaf proline content increased from 3.5 at I1 to 8.6 mgg-1 at the I3 level of irrigation. Severe water deficit decreased LAI, pod/plant, seed/pod, grain yield and dry matter by 55, 42, 37, 48 and 49 percent, respectively. Severe water deficit led to a significant decrease in grain yield from 1212 to 625 kg/ha. It seems that water deficit affects sesame growth and grain yield significantly and this negative effect is mainly through a reduction in the photosynthetic surfaces, rather than a decrease in the maximum of quantum efficiency for photosystem II of the present genotypes. Yekta and Varamin sesame were more productive compared to the rest of cultivars.
