ارزيابي تحمل ژنوتيپ هاي نخود به رقابت با علف هاي هرز

Evaluation of Tolerance of Chickpea Genotypes to Weed Competition

به منظور ارزيابي توانايي رقابت ژنوتيپهاي مختلف نخود زراعي (Cicer arietnium L.) با علف‌هاي هرز، آزمايشي در قالب طرح لاتيس ساده 7×7 با 49 ژنوتيپ در سال 1385 در ايستگاه تحقيقات كشاورزي خيرآباد زنجان اجرا گرديد. ژنوتيپ‌ها در شرايط عدم رقابت با علف‌هاي هرز و در شرايط رقابت با علف‌هاي هرز مورد مقايسه و ارزيابي قرار گرفتند. ژنوتيپ‌هاي مورد بررسي شامل ژنوتيپ‌هاي دريافتي از ايكاردا و سه رقم نخود ايراني شامل جم، بيونيج و محلي زنجان بودند. همبستگي عملكرد دانه و اجزاي آن با شاخص‌‌هاي تحمل و روش ترسيمي باي‌پلات، سه شاخص ميانگين حسابي (MP)، ميانگين هندسي (GMP)، ميانگين هارمونيك (HARM) و شاخص تحمل (STI) را بعنوان شاخص‌هاي مناسب جهت تعيين تحمل ژنوتيپ‌هاي نخود تعيين كرد. تجزيه باي‌پلات بر اساس شاخص‌هاي تحمل، 10 ژنوتيپ را به عنوان ژنوتيپ‌هاي متحمل تعيين نمود كه اين ژنوتيپ‌ها به لحاظ پايداري عملكرد در هر دو شرايط كاشت عملكرد دانه مطلوبي داشتند. تجزيه خوشه‌اي براساس شاخص‌هاي تحمل و عملكرد در شرايط بدون تداخل و تداخل با علف‌هاي هرز، ژنوتيپ‌هاي مورد بررسي را در چهار خوشه دسته‌بندي كرد كه اكثر ژنوتيپ‌هاي متحمل به علف‌هاي هرز در خوشه اول و دوم و اغلب ژنوتيپ‌هاي حساس به تداخل با بيشترين فاصله در خوشه چهارم قرار گرفتند.

To determine chickpea genotypes competition ability against weeds, 49 chickpea genotypes were evaluated under weeds-free and weedy conditions using 7 × 7 simple lattice design with two replications in 2006 in Kheirabad Agricultural Research Station of Zanjan, Iran. Each plot was equally divided into two sub-plots in which the first sub-plot was weed-free and the second was left with weeds to grow naturally. Results of correlation between seed yield and its components with weeds density (in two growth stages) and dry weight (in one grown stage) showed that weeds density in early days of plant growing had the highest reduction of seed yield. Factor and correlation analyses and biplot method of grain yield in both conditions showed that MP, GMP, STI indices were more suitable for identification of genotypes with higher yield stability. Cluster analysis based on tolerance indices and yield under weeds-free and weedy conditions grouped chickpea genotypes in four clusters and genotypes of higher tolerance were located in the first and second clusters. The more sensitive genotypes with the largest margin were located in the fourth cluster.