تحليلي بر استقرار برنامه پزشك خانواده شهري با رويكرد SWOT از منظر ذينفعان: يك مطالعه كيفي

SWOT Analysis of Implementation of Urban Family Physician Plan from the Perspective of Beneficiaries: A Qualitative Study

سابقه و هدف: برنامه‌ي پزشك خانواده شهري از سال 1391 در دو استان منتخب فارس و مازندران به‌صورت پايلوت اجرا شد. از نگاه كارشناسان، اجراي آن مناسب‌ترين استراتژي جهت تشكيل نظام ارجاع و افزايش دسترسي مردم به خدمات بهداشتي است. اين مطالعه با هدف تحليلي بر استقرار برنامه پزشك خانواده شهري با رويكرد SWOT از منظر ذينفعان انجام شد. مواد و روش‌ها: اين پژوهش به‌صورت كيفي با روش مصاحبه‌ي عميق و نيمه ساختارمند در سال 1395 صورت گرفت. نمونه‌ي آماري شامل 9 نفر از اعضاء هيئت علمي، پزشكان خانواده، مديران ارشد و كارشناسان سلامت مطلع از برنامه‌ي پزشك خانواده بودند كه به صورت هدفمند انتخاب شدند. مصاحبه‌ها پس از انجام بر روي كاغذ پياده‌سازي و داده‌ها به روش چارچوبي تحليل شدند. يافته‌ها: نقاط قوت طرح شامل فراهمي خدمات سلامت، دسترسي آسان به خدمات سلامت، سطح‌بندي خدمات و كاهش هزينه‌هاي غيرضروري، نقاط ضعف شامل مديريت‌ و ‌برنامه‌ريزي، منابع انساني، منابع فيزيكي، فرايند ارائه خدمات، نظام ارجاع، پرونده الكترونيك سلامت، مكانيسم پرداخت، سازمان‌هاي خريدار خدمت، هماهنگي درون‌بخشي، نظام كنترل و ارزشيابي شناسايي شدند. فرصت-ها شامل حمايت‌هاي مسئولين، پشتوانه قانوني، نيروي انساني آموزش‌ديده و در دسترس، ظرفيت بخش خصوصي در كنار بخش دولتي و تهديدها شامل همگام‌نبودن بخش خصوصي و دولتي، بازار سلامت و نيازهاي جامعه بودند. استنتاج: مطالعه‌ي حاضر نشان داد كه طرح پزشك خانواده شهري از چه نقاط قوت و ضعفي برخوردار بوده و با چه فرصت‌ها و تهديدهايي رو به رو است. لذا ارائه راهكارها و مداخلات موثر جهت رفع نقاط ضعف و تهديدهاي پيش‌روي برنامه با بهره‌گيري هرچه بيش تر از نقاط قوت و فرصت‌هاي موجود، قبل از توسعه برنامه به سراسر كشور به عنوان يكي از اهداف نظام سلامت، ضروري مي‌نمايد.

Background and purpose: Urban family physician was implemented as a pilot project in Fars and Mazandaran provinces in Iran since 2012. This study aimed at SWOT analysis of urban family physician from the perspective of beneficiaries. Materials and methods: This qualitative research was conducted through in-depth and semi-structured interviews in 2016. Nine people including faculty members, family physicians, senior managers and health professionals who were fully informed about the family physician project. They were selected via purposive sampling. Verbatim transcription of interview data was done and analyzed using framework method. Results: The main strengths included health services provision, easy accessibility to health services, classification of services, and decrease in unnecessary costs. The weak points according to SWOT analysis included management and planning, human resources, physical resources, referral system, electronic health records, payment mechanism, health services purchasing organizations, intersectoral coordination, and assessment and control systems. Authorities’ support, legal backing, educated human resources, and capacity of private section along public section were identified as the opportunities of the project. Furthermore, failure in public-private sector cooperation, health market and, society needs were considered as the threats. Conclusion: This study showed the strengths and weaknesses of family physician plan, and the opportunities and threats it is faced with. Hence, it is necessary to find solutions and perform necessary interventions in order to eliminate the weaknesses and threats and maintain and improve the strengths and opportunities before its implementation throughout the country.