اثربخشي برنامه آموزشي فرزندپروري مبتني بر ذهن‌آگاهي بر اضطراب، تعارض والد-فرزند و خوداثرمندي والدگري در مادران داراي كودك مبتلا به اختلال لجبازي نافرماني

Effectiveness of Mindfulness-Based Parenting Educational Program on the Anxiety, Parent-Child Conflict and Parent Self-Agency in Mothers with Oppositional Defiant Disorder Children

اهداف: اختلال لجبازي-نافرماني كه در كودكان پيش­دبستاني يا اوايل مدرسه و در مرحله قبل از نوجواني بروز مي­كند، تاثير گسترده­اي بر كودك، خانواده، معلمان و جامعه دارد. هدف مطالعه حاضر، تعيين تاثير برنامه آموزش فرزندپروري مبتني بر ذهن‌آگاهي بر كاهش اضطراب و تعارض والد-فرزندي و افزايش خوداثرمندي والدگري مادران داراي دختر مبتلا به اختلال لجبازي-نافرماني بود. مواد و روش ­ها: در اين پژوهش شبه‌آزمايشي با طرح پيش‌آزمون و پس‌آزمون با گروه كنترل، 34 نفر از مادران دانش‌آموزان دختر مقطع ابتدايي شهر نورآباد در سال تحصيلي 95-1394 كه مبتلا به اختلال لجبازي-نافرماني بودند، به‌روش خوشه‌اي هدفمند انتخاب شده و به‌صورت تصادفي در دو گروه 17نفري آزمايش و كنترل قرار گرفتند. ابزار پژوهش، سياهه رفتاري كودك و فرم گزارش معلم، پرسش‌نامه اضطراب بك، پرسش‌نامه راهبردهاي تعارض و پرسش‌نامه خوداثرمندي والدگري بود. برنامه آموزش فرزندپروري مبتني بر ذهن‌آگاهي طي 8 جلسه دوساعته به‌صورت هفتگي و به‌مدت دو ماه براي گروه آزمايش اجرا شد. داده‌هاي جمع‌آوري‌شده با استفاده از نرم‌افزار SPSS 23 و توسط آزمون تحليل كوواريانس چندمتغيري مورد تجزيه و تحليل قرار گرفتند. يافته­ ها: در مرحله پس ­آزمون، ميانگين نمرات كلي اضطراب، تعارض والد-فرزند و خوداثرمندي والدگري در گروه آزمايش بهبود يافت و بعد از كنترل اثر نمرات پيش­ آزمون، بين دو گروه آزمايش و كنترل از نظر اين متغيرها تفاوت معني‌داري مشاهده شد (p<0/001). نتيجه­ گيري: برنامه آموزش فرزندپروري مبتني بر ذهن ­آگاهي باعث كاهش اضطراب، كاهش تعارض والد-فرزند و افزايش خوداثرمندي والدگري در مادران داراي كودك مبتلا به اختلال لجبازي-نافرماني مي‌شود.

Aims Oppositional defiant disorder that occurs in pre-school or early school-age children and in pre-adolescent stage has a widespread impact on the child, family, teachers and society. The aim of the study was to determine the effect of mindful parenting education program on reducing the anxiety and parent-child conflict and increasing the self-agency of parenting in mothers who have oppositional defiant disorder daughters. Materials & Methods This semi-experimental study with a pretest-posttest control group was performed during 2015-2016 academic year in 34 mothers of primary school girl students of Noorabad City, Iran, who were suffering from oppositional defiant disorder. The samples were selected by purposeful clustering method and were randomly divided into 2 test and control groups (each had 17 members). The research tools were Child Behavioral Logbook and Teacher Report Form, Beck Anxiety Inventory, Conflict Strategy and Parent Selfefficacy Questionnaires. Mindfulness-based parenting educational program was conducted for the experimental group one 2-hour session a week for 2 months. Data were analyzed by SPSS 23 software using MANCOVA test. Findings The average of total anxiety, parent-child conflict and parental self-efficacy scores were higher in the experimental group in posttest. After controlling the effect of pre-test scores, there were significant differences between the test and control groups in terms of all variables (p<0.001). Conclusion Mindfulness-based parenting educational program reduces the anxiety and parent-child conflict and increases the parental self-efficacy in mothers with oppositional defiant disorder.