تسهيل جوانه زني بذر هشت گونه زالزالك (.Crataegus spp) بومي ايران با كاربرد خراش دهي شيميايي و چينه سرمايي

Facilitating Seed Germination of Eight Species of Hawthorn (Crataegus spp.) Native of Iran, Using Chemical Scarification and Cold Stratification

با توجه به ارزش دارويي و زينتي زالزالك Crataegus spp. و نيز مشكلاتي كه در تكثير جنسي آن به دليل وجود پوشش سخت بذر و جنين نارس وجود دارد كار روي روش­هايي كه بتواند موجب تسهيل فرآيند جوانه­زني بذر اين گياه شود از اهميت ويژه­اي برخوردار است؛ بنابراين، هدف از اين مطالعه شناسايي بهترين روش شكستن خواب بذر هشت گونه زالزالك بومي ايران مي­باشد. آزمايش به‌صورت فاكتوريل در قالب طرح كاملاً تصادفي با سه تكرار انجام شد. فاكتور اول گونه­ي زالزالك در هشت سطح، فاكتور دوم تيمار اسيد سولفوريك در سه سطح (نيم و يك ساعت غوطه­وري در اسيد سولفوريك 98% در مقابل عدم تيمار (شاهد)) و فاكتور سوم تيمار سرمادهي مرطوب در سه سطح (90، 105 و 120 روز در دماي 4 درجه سانتي‌گراد) بودند. نتايج نشان داد كه بالاترين درصد جوانه­زني (32%) و سرعت جوانه­زني (9/1 بذر در روز) در C.turkestanica تحت اثر متقابل تيمار اسيد سولفوريك به مدت يك ساعت و سپس يك دوره 120 روزه سرمادهي حاصل شد كه اختلاف معني­دار با ساير تيمارها داشت. در نتيجه مي‌توان گفت بذرهاي زالزالك داراي خواب عميق فيزيكي و فيزيولوژيكي مي‌باشند و برهمكنش تيمار اسيد سولفوريك و چينه­سرمايي نقش مهمي در افزايش درصد و سرعت جوانه­زني بذر زالزالك ايفا نمود.

Given the medicinal and ornamental properties of Hawthorn (Crataegus spp.), and given that there are some problems in its propagation, which is due to the hard cover of the seeds and immature embryo, working out techniques that can facilitate the process of seeds’ germination is of great import. Thus, the present study sought to identify the best method for the purpose of breaking the seed dormancy of 8 species of native hawthorn of Iran. The study was carried out as factorial with a completely randomized design and had three replications. The first, second and third factors were, respectively species of Hawthorn in eight levels, sulfuric acid in three levels (half and an hour versus non-treated (control) and chilling treatment in three levels (90, 105 and 120 days, respectively). The results showed that the highest percentage of germination (32%) and germination rate (9.1 day-1) were obtained under the interaction of sulfuric acid treatment for one hour, followed by a 120-day chilling period in C.turkestanica, which had a significant difference with other treatments. It is concluded that hawthorn seeds have deep endocarp and physiological dormancy. The interaction of Sulfuric acid treatment and moist chilling play an important role in increasing the percentage and speed of germination of Hawthorn seeds