پديد آورندگان :
تقي زاده، نفيسه دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي ساري , رنجبر، غلامعلي دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي ساري , نعمت زاده، قربانعلي دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي ساري , رمضاني مقدم، محمدرضا سازمان تحقيقات آموزش و ترويج كشاورزي مشهد - مركز تحقيقات و آموزش كشاورزي و منابع طبيعي - بخش تحقيقات علوم زراعي و باغي
كليدواژه :
باي پلات , پنبه , جوانه‌زني , شوري , تجزيه مولفه اصلي
چكيده فارسي :
شوري يكي از مهم‌ترين عوامل محدودكننده كشاورزي است. پنبه به‌عنوان يك گياه روغني-اليافي از جمله گياهان مهم صنعتي به شمار مي‌رود. مرحله جوانه‌زني و گياهچه‌اي از حساس‌ترين مراحل رشد پنبه به شوري هستند. در اين تحقيق، 14 رقم آلوتتراپلوئيد تجاري و محلي پنبه از نظر تحمل به شوري بررسي شدند. ابتدا اين رقم‌ها در آزمايش‌هاي فاكتوريل در قالب طرح كاملاً تصادفي با سه تكرار به روش ساندويچي و در شرايط آزمايشگاهي مورد آزمون جوانه‌زني در سطوح شوري 0، 8 و 16 دسي‌زيمنس بر متر قرار گرفتند. سپس صفات طول ريشه‌چه و ساقه‌چه، وزن‌تر و خشك ريشه‌چه و ساقه‌چه، درصد جوانه‌زني، ضريب آلومتري، درصد آب گياهچه و شاخص بنيه بذر اندازه‌گيري و شاخص‌هاي تحمل به تنش بر اساس عملكرد زيستي (وزن خشك گياهچه) در محيط تنش و غير تنش محاسبه شدند و بر طبق اين شاخص‌ها رقم‌ها در دو سطح 8 و 16 دسي‌زيمنس بر متر تجزيه به مؤلفه‌هاي اصلي شده و نمودار باي پلات رسم شد و در نهايت دندروگرام دسته‌بندي رقم‌ها بر اساس شاخص‌هاي STI (شاخص تحمل به تنش)، SSI (شاخص حساسيت به تنش)، عملكرد در محيط تنش و غير تنش رسم شد. نتايج به دست آمده از تجزيه واريانس اثر رقم، شوري و برهم‌كنش شوري و رقم نشان داد، صفات وزن خشك ريشه، وزن خشك ساقه، وزن‌تر ريشه، طول ساقه، شاخص بنيه گياهچه، درصد آب گياهچه، ضريب آلومتريك، وزن خشك گياهچه، طول گياهچه در سطح يك درصد و در صفات وزن‌تر ساقه، طول ريشه در سطح پنج درصد معني‌دار بودند. دسته‌بندي و باي‌پلات رقم‌ها بر اساس شاخص‌هاي STI و SSI در سطح شوري 8 و 16 دسي‌زيمنس بر متر نشان داد كه رقم‌هاي سپيد و گيزا در هر دو سطح در دسته متحمل‌ها و رقم كاشمر در هر دو سطح در گروه حساس‌ها در مرحله جوانه‌زني بودند.
چكيده لاتين :
Salinity is one of the most important factors limiting agricultural production. Cotton, as an oil-fiber plant, is one of the most important industrial plants and is sensitive to salinity, especially at germination and seedling stages. Therefore, in this study, 14 allotetraploid varieties of commercial and local cotton were selected. The study was carried out as factorial with a completely randomized design and three three replications, using the sandwich method. Germination tests were performed at three salinity levels of 0, 8 and 16 ds.m-1. Afterwards, root and shoot length, fresh and dry weight of root and shoot, germination percentage, allometric coefficient, seedling water percentage and seed vigor index were measured and stress tolerance indices were calculated based on yield (seedling dry weight) in stress and non-stress conditions. Given these indices, all cultivars were aalyzed at two levels of 8 and 16ds.m-1, using principal component analysis and biplot diagrams were drawn. Finally, the dendrogram classification of genotypes was plotted based on STI indices (stress tolerance index), SSI (stress susceptibility index), and the performance (dry weight plantlet) in stress and non-stress conditions. The result of variance analysis for genotype, salinity and salinity×genotype demonstrated that dry weight root, dry weight shoot, fresh weight root, stem length, vigor index seedling, allometric coefficient, dry weight seedling, and length seedling were significant in p-value 0.01, and fresh weight shoot, length root were significant in p-value 0.05. Clustering and the biplot of the genotypes based on STI and SSI indices at salinity levels of 8 and 16 ds.m-1 indicated that the Sepid and Giza genotypes were tolerant and that the Kashmar genotype was sensitive to salt levels at germination stage.
