ارزيابي اثرات تنش خشكي بر برخي خصوصيات جوانه‌زني و رشد گياهچه‌هاي ‌ارقام‌تتراپلوئيد و توده‌هاي‌بومي پنبه

Evaluation of drought stress effects on some seed germination and seedling growth characteristics in Tetraploid cultivars and domestic masses (Diploid) of cotton

به‌منظور بررسي‌اثرات تنش خشكي بر خصوصيات جوانه‌زني و رشد گياهچه‌هاي ‌ارقام تتراپلوئيد و توده‌هاي‌بومي پنبه، تحقيقي‌ در دو بخش آزمايشگاهي و گلخانه‌اي ‌در موسسه تحقيقات پنبه كشور به‌اجرا در آمد. مطالعه‌ در قالب آزمايش فاكتوريل بر پايه طرح كاملاً تصادفي با دو عامل تنش خشكي و رقم با چهار تكرار انجام پذيرفت و صفات درصد جوانه زني، سرعت جوانه‌زني، ارتفاع، وزن‌هاي تر و خشك اندام‌هاي مختلف گياهچه و ميزان كلروفيل برگ‌ها اندازه‌گيري شد. جهت اعمال تنش خشكي در شرايط جوانه‌زني از چهار پتانسيل اسمزي با سطوح صفر، 0/4-، 0/8- و 1/6- مگاپاسكال (با استفاده از ماده دي- مانيتول) استفاده و سه سطح بدون تنش، تنش متوسط و تنش شديد خشكي (به‌ترتيب 75، 15 و 5 درصد مقدار نسبي محتوي آب خاك) در مطالعه گلخانه‌اي پس از 35 روز پس از كاشت در نظر گرفته‌شد. ارقام تتراپلوئيدعبارت بودند از ساحل، سپيد، شايان و ژنوتيپ تابلاديلا و بومي‌هاشم‌آباد و بومي كاشمر (بعنوان توده‌هاي بومي و ديپلوئيد). نتايج آزمون جوانه‌زني نشان داد كه بطور معني‌داري تتراپلوئيدها داراي مقادير بالاتري از درصد جوانه‌زني در روز چهارم، درصد جوانه‌زني كل و سرعت جوانه‌زني نسبت به ديپلوئيدها بودند. در مطالعه گلخانه‌اي وجود تنش خشكي باعث كاهش معني‌دار وزن تر برگ گرديد. ارتفاع بوته‌ها و كلروفيل كل برگ تحت تاثير يكسان سطوح اول و دوم‌تنش خشكي قرار گرفته‌اند اما بالاترين مقدار كلروفيل تحت شرايط تنش خشكي شديد حاصل گرديد. بالاترين ميزان رشد در ميانگين سطوح تنش را رقم ژنوتيپ تابلاديلا نسبت به ساير ارقام دارا بود. از اين تحقيق مي‌توان نتيجه گرفت كه جوانه‌زني در بالاتر از 0/8- مگاپاسكال پتانسيل اسمزي خاك در اين ارقام موفق آميز نخواهد بود و در شرايطي كه تنش خشكي شديد در آغاز فصل رشد پنبه بعد از استقرار پيش‌بيني مي‌گردد از رقم ژنوتيپ تابلاديلا استفاده گردد.