بررسي كارآيي استفاده پتاسيم توسط ژنوتيپهاي مختلف پنبه در دو خاك مختلف

Potassium use efficiency of different cotton genotypes in two different soils

پنبه يك گياه مهم و استراتژيك است. اين گياه نسبت به كمبود پتاسيم حساس‌است. بعضي از گياهان مثل پنبه در جذب و استفاده پتاسيم تفاوت ژنتيكي دارند. هدف از انجام اين تحقيق بررسي كارآيي جذب و كارآيي استفاده پتاسيم در چند ژنوتيپ پنبه در دو خاك مختلف و معرفي ژنوتيپ برتر ميباشد. به اين منظور يك آزمايش گلداني بر روي 20 ژنوتيپ مختلف پنبه به‌صورت فاكتوريل در قالب طرح كاملا تصادفي در سه تكرار انجام‌شد. فاكتور اول شامل20 ژنوتيپ پنبه و فاكتور دوم سه محيط‌كشت شامل شن شسته با خاك­هاي داراي رس غالب اسمكتايت (كردكوي) و ايلايت (رحمت آباد) و شاهد (شن شسته بدون خاك) بود. گياهان تا 40 روز رشد‌كردند و سپس برداشت‌گرديدند. مقادير وزن ماده خشك و پتاسيم در قسمت هاي برگ و ساقه گياه اندازه گيري شدند. نتايج نشان‌داد ‌كه ژنوتيپ‌هاي مختلف پنبه پاسخ‌هاي متفاوتي در محيط كشت‌هاي گوناگون داشتند. ژنوتيپ‌هاي سپيد و N2G80 درخاك رحمت‌آباد، تابلاديلا در خاك كردكوي و گلستان در تيمار شاهد بيش‌ترين جذب پتاسيم و ژنوتيپ‌هاي خورشيد درخاك رحمت‌آباد، ارمغان در خاك كردكوي و M16 در تيمار شاهد كم‌ترين جذب پتاسيم را نشان دادند. ميزان جذب پتاسيم در خاك كردكوي نسبت به دو تيمار ديگر (شاهد و رحمت‌آباد)، به‌دليل وجود كاني غالب اسمكتايت و به‌دنبال آن تخليه زياد پتاسيم، كاهش يافت. نتايج نشان داد كه ژنوتيپ خورشيد، ارمغان و M16 با كم‌ترين وزن خشك و كم‌ترين ميزان جذب پتاسيم در گروه غير‌كارا و ژنوتيپ‌هاي NN2A19، N2G80، SKT133 و BC244 با بيش‌ترين وزن ماده خشك و جذب متوسط پتاسيم به عنوان ژنوتيپ كارا در نظر گرفته‌شدند. ژنوتيپ سپيد با بيش‌ترين عملكرد ماده خشك و بيش‌ترين جذب پتاسيم، از نظر جذب پتاسيم كارا ولي از نظر استفاده پتاسيم در گروه غيركارا قرار ‌گرفت. بقيه ژنوتيپ‌ها با وزن ماده‌خشك و جذب پتاسيم متوسط در گروه با كارآيي متوسط طبقه‌بندي شدند.

Cotton is an important and strategic plant. This plant is susceptible to K deficiency. Some plants i.e. cotton has genetic differences in K uptake and use. The objective of this study was to investigate the K uptake and use efficiency of some cotton genotypes in two different soils and, to introduce the superior genotypes. For this purpose, a pot experiment carried out on 20 different cotton genotypes as a factorial in a completely randomized design with three replications. The first factor consisted of 20 cotton genotypes, the second factor was 3 plants growth media which included of washed sand mixed with soils that predominant in smectite (Kordkouy) and illite (Rahmatabad) and control (washed sand without soil). The plants were grown to 40 days and then harvested. The Amounts of dry matter weight and potassium in the leaves, stems and roots were measured. The results showed that the different cotton genotypes have different responses in different cultivation media. Sepid and N2680 genotypes in the Rahmat abad soil, Tabladila in the Kordkoy soil and Golestan in control had the most K uptake but, Khorshid, Armaghan and M16 genotypes showed the least K uptake in the Rahmat abad and Kordkoy soils and in the blank, respectively. The K uptake in the Kordkoy soil to other two treatments (control and Rahmat abad soil) decreased due to the dominant smectite and, followed by high potassium exhaustion. The results indicated that Khorshid, Armaghan and M16 genotypes with the least dry matter weight and the least potassium uptake categorized as an inefficient genotypes group and, NN2A19, N2680, SKT133 and BC244 genotypes with the most dry matter weight and medium potassium uptake considered as an efficient genotypes group. The genotype Sepid with the most dry matter yield and potassium uptake was efficient in potassium uptake but was inefficient in potassium use. The remaining genotypes with average dry matter weight and potassium uptake classified in a medium efficient group.