ارزيابي برخي از واكنش‌هاي فيزيولوژيك ارقام حساس و متحمل پنبه در شرايط تنش خشكي

Evaluation of some of physiological reactions of sensitive and tolerant cotton cultivars under drought stress

ارزﯾﺎﺑﯽ واﮐﻨﺶ ﻫﺎي ﻓﯿﺰﯾﻮﻟﻮژﯾﮏ ﻣﺘﻔﺎوت ارﻗﺎم ﭘﻨﺒﻪ در ﺷﺮاﯾﻂ ﺗﻨﺶ ﺧﺸﮑﯽ، روﺷﯽ دﻗﯿﻖ و ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺟﻬﺖ ﭘﺎﯾﺶ رواﺑﻂ ﮔﯿﺎه و آب ﺑﻮده و ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ در ﺟﻬﺖ اﺻﻼح ارﻗﺎم ﻣﺘﺤﻤﻞ ﺑﻪ ﺧﺸﮑﯽ ﺑﮑﺎر رود. ﻟﺬا اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﺮاي ارزﯾﺎﺑﯽ ﮐﻨﺘﺮل روزﻧﻪاي، دﻣﺎي ﺑﺮگ و ﮐﺎﻧﻮﭘﯽ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﮐﺎراﯾﯽ ﻓﺘﻮﺳﯿﺴﺘﻢ (ΔF/F́m) ﺑﺮ روي ﭼﻬﺎر رﻗﻢ ﭘﻨﺒﻪ ﺣﺴﺎس )ﮐﻮﮐﺮ 349 و ﻧﺎزﯾﻠﯽ84( و ﻣﺘﺤﻤﻞ )ارﻣﻐﺎن و وراﻣﯿﻦ( ﺑﻪ ﺧﺸﮑﯽ اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺖ. ارﻗﺎم ﭘﻨﺒﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﮐﺮت ﻫﺎي ﻓﺮﻋﯽ در ﺳﻪ ﺳﻄﺢ آب ﻣﺼﺮﻓﯽ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﮐﺮت ﻫﺎي اﺻﻠﯽ )آﺑﯿﺎري ﺑﻪ ﻣﯿﺰان %I66%) ،%33 (I33) 66%، و )%I100) 100% ﻧﯿﺎز آﺑﯽ) ﺑﻪ ﺻﻮرت ﮐﺮت ﻫﺎي ﺧﺮد ﺷﺪه، در ﻗﺎﻟﺐ ﺑﻠﻮك ﻫﺎي ﮐﺎﻣﻞ ﺗﺼﺎدﻓﯽ در ﺳﻪ ﺗﮑﺮار در ﻣﺰرﻋﻪ اﯾﺴﺘﮕﺎه ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﮐﺸﺎورزي ﮐﺎﺷﻤﺮ در ﺳﺎل 1390 ﻣﻮرد ارزﯾﺎﺑﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ. ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻧﺸﺎن داد ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺗﻨﺶ ﺧﺸﮑﯽ، ﻣﯿﺰان اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﻘﺎوﻣﺖ روزﻧﻪاي ارﻗﺎم ﻣﺘﺤﻤﻞ ﺑﯿﺸﺘﺮ از ارﻗﺎم ﺣﺴﺎس در ﺷﺮاﯾﻂ ﺑﻮد. ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺗﻨﺶ ﺧﺸﮑﯽ ﺳﺒﺐ اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﻌﻨﯽدار دﻣﺎي ﺑﺮگ )15/3 درﺻﺪ( و ﮐﺎﻫﺶ ﻣﻌﻨﯽدار ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﮐﺎراﯾﯽ ﻓﺘﻮﺳﯿﺴﺘﻢ (II (14/8 درﺻﺪ ارﻗﺎم ﭘﻨﺒﻪ ﺷﺪ. ﻋﻼوه ﺑﺮ اﯾﻦ ﺷﯿﺐ ﺗﻐﯿﯿﺮات دﻣﺎي ﺑﺮگ ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﻘﺎوﻣﺖ روزﻧﻪاي در ارﻗﺎم ﺣﺴﺎس ﺑﯿﺸﺘﺮ از ارﻗﺎم ﻣﺘﺤﻤﻞ ﺑﻮد. ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﯿﺎﻧﮕﺮ ﺗﻔﺎوت ﻣﻌﻨﯽدار ارﻗﺎم از ﻧﻈﺮ ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﮐﺎراﯾﯽ ﻓﺘﻮﺳﯿﺴﺘﻢII ﺑﻮد. در اﯾﻦ ارﺗﺒﺎط رﻗﻢ ﻣﺘﺤﻤﻞ وراﻣﯿﻦ از ﺑﺎﻻﺗﺮﯾﻦ و رﻗﻢ ﺣﺴﺎس ﮐﻮﮐﺮ 349 از ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﮐﺎراﯾﯽ ﻓﺘﻮﺳﯿﺴﺘﻢ II ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮدﻧﺪ. ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻧﺸﺎن داد ﺷﺮاﯾﻂ ﺗﻨﺶ ﺧﺸﮑﯽ واﮐﻨﺶﻫﺎي ﻓﯿﺰﯾﻮﻟﻮژﯾﮏ ﻣﻮﺛﺮ ﺑﺮ رﺷﺪ و ﻋﻤﻠﮑﺮد را در ارﻗﺎم ﻣﺘﺤﻤﻞ ﺑﻪ ﻣﯿﺰان ﮐﻤﺘﺮي در مقايسه ﺑﺎ ارﻗﺎم ﺣﺴﺎس ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻗﺮار ﻣﯽ دﻫﻨﺪ.