پديد آورندگان :
شامه، شهلا دانشگاه اروميه - دانشكده كشاورزي - گروه علوم باغباني , حسيني، بهمن دانشگاه اروميه - دانشكده كشاورزي - گروه علوم باغباني , عليرضالو، ابوالفضل دانشگاه اروميه - دانشكده كشاورزي - گروه علوم باغباني
كليدواژه :
تنوع فيتوشيميايي , فعاليت آنتي اكسيداني , گونه هاي رز , گياهان دارويي
چكيده فارسي :
سابقه و هدف: گونه‌هاي مختلف جنس رز (Rosa spp.) از ارزشمند‌ترين جنس‌هاي دارويي موجود در خانواده رزاسه مي‌باشند. گل‌ها و ميوه‌هاي گونه‌هاي مختلف رز به دليل برخورداري از انواع فلاونوئيدها، ويتامين‌ها و همچنين خصوصيات آنتي‌اكسيداني، اهميت زيادي در صنايع غذايي و دارويي دارند. پراكندگي جغرافيايي اين گونه‌ها در اروپا، تركيه، ايران، روسيه، افغانستان، پاكستان و عراق مي‌باشد. كشور ايران از اصلي‌ترين مراكز تنوع اين گياه دارويي ارزشمند محسوب مي‌شود. در راستاي آغاز اهلي‌سازي گونه‌هاي دارويي رز، تنوع فيتوشيميايي و آنتي‌اكسيداني گل‌هاي 27 ژنوتيپ (6 گونه) جنس رز در شمال غرب ايران مورد ارزيابي قرار گرفت.
مواد و روش‌ها: سه استان شمال غرب كشور (آذربايجان غربي، آذربايجان شرقي، كردستان) براي جمع‌آوري نمونه‌هاي گياهي و انجام آزمايش‌ها انتخاب شدند. پس از شناسايي گونه‌ها، عصاره‌گيري از نمونه‌ها با استفاده از روش اولتراسونيك انجام گرفت. تنوع فيتوشيميايي اندام گل بر اساس محتواي فنول كل (روش فولين سيكالتو)، فلاونوئيد كل (روش آلومينيوم كلرايد)، كاروتنوئيد كل، كلروفيل a و b (روش ليچن تالر) و فعاليت آنتي‌اكسيداني (روش DPPH وFRAP) ارزيابي گرديد. كليه داده‌هاي به‌دست آمده با سه تكرار و در قالب طرح كاملاً تصادفي با استفاده از نرم‌افزارهاي SAS آناليز شدند. از آزمون LSD براي مقايسه ميانگين داده‌ها استفاده شد.
يافته‌ها: نتايج مطالعه نشان داد ژنوتيپ‌هاي جمع‌آوري شده از مناطق مختلف، تفاوت‌هاي معني‌داري در سطح احتمال يك درصد از نظر خصوصيات فيتوشيميايي مورد مطالعه دارند. بيشترين ميزان فنول كل (104/02 ميلي‌گرم گاليك اسيد بر گرم وزن خشك) در ژنوتيپ G9 (R. canina) و كمترين ميزان آن (19/78 ميلي‌گرم گاليك اسيد بر گرم وزن خشك) در ژنوتيپ G26 (R. hemisphaerica) مشاهده شد. بيشترين ميزان فلاونوئيد كل در ژنوتيپ G14 (R. hemisphaerica) با 9/32 (ميلي‌گرم كوئرستين بر گرم وزن خشك) و كمترين آن در ژنوتيپ G26 (R. hemisphaerica) با 1/89 (ميلي‌گرم كوئرستين بر گرم وزن خشك) ثبت گرديد. همچنين بيشترين ميزان كلروفيل a و b مربوط در ژنوتيپ‌هاي G20 (R. canina) و G25 (R. canina) و بيشترين كاروتنوئيد كل (670/18 ميكروگرم بر گرم وزن خشك) در ژنوتيپ G1 (R. canina) گزارش شد. در روش DPPH بيشترين فعاليت آنتي‌اكسيداني در گل‌هاي ژنوتيپ G19 (R. canina) با 75/60 درصد، و در روش FRAP بيشترين فعاليت آنتي‌اكسيداني در گل‌هاي ژنوتيپ G1 (R. canina) با 242/63 (ميكرومول بر گرم وزن خشك) مشاهده شد.
نتيجه‌گيري: نتايج نشان مي‌دهد كه شمال غرب كشور تنوع وسيعي از گونه‌هاي مختلف رز دارد كه مي‌تواند در برنامه‌هاي اصلاحي موردتوجه قرار گيرد. از نظر پراكنش، تركيبات فنولي و خصوصيات آنتي‌اكسيداني ژنوتيپ‌هاي نسترن كوهي (R. canina) نسبت به ساير گونه‌ها در وضعيت مطلوبي قرار داشتند كه مي‌تواند موردتوجه قرار گيرد. خصوصيات فيتوشيميايي گونه‌هاي مختلف رز همبستگي بالايي با نوع ژنوتيپ و محل جمع‌آوري داشت و داراي منابع غني از آنتي‌اكسيدان‌هاي طبيعي و تركيبات دارويي ارزشمند بود كه مي‌توانند در صنايع دارويي و غذايي كاربرد فراوان داشته باشند.
چكيده لاتين :
Background and objectives: Rose (Rosa spp.) belongs to the Rosaceae family and is one of the most important genus of medicinal plants. Flowers and fruits of rose genus due to possess flavonoids, vitamins and antioxidant activity have many importance in food and medicinal industries. The geographic distribution of this species was in Europe, Turkey, Iran, Russia, Afghanistan, Pakistan and Iraq. Iran is one of the main biodiversity centers of this valuable medicinal plant. This study was undertaken in order to examine the phytochemical and antioxidant diversity of rose flower organ in 27 genotypes of Northwest of Iran.
Materials and methods: Three provinces of the Northwest (West Azerbaijan, East Azerbaijan, Kurdistan), which is the origin of many roses species in Iran were chosen for sampling. After species identification, extraction of samples was conducted using ultrasonic in excess of 120 hertz (Elmasonic( device. Total phenolic content, total flavonoid content, total carotenoid and chlorophyll and Antioxidant capacity were determined by using Folin–Ciocalteu assays, aluminum chloride method, Lichtentaler method,FRAP and DPPH respectively. All the data obtained in a completely randomized design with three replications and were analyzed using SAS software and mean comparisons were done according to the LSD test.
Results: The analysis of results showed that genotypes had significant difference (p≤ 0.01) in phytochemical properties. Total phenolic content was in its highest value (104.02 mg GAE/g DW) in the flowers of G9 (R. canina), whereas the lowest level (19.78 mg GAE/g DW) was found in the flowers of G26 (R. hemisphaerica). Total flavonoid content was in its highest value (9.32 mg /g DW) in the flowers of G14 (R. canina), whereas the lowest level (1.89 mg /g DW) was found in the flowers of G26 (R. hemisphaerica). The highest level of Chlorophyll a and b and total carotenoid (670.18 μg/g DW) content were found in G20 (R. canina), G25 (R. canina) and G1 (R. canina) respectively. The highest level of antioxidant capacity in DPPH (R. canina) and FRAP (R. canina) assays were found in G19 (75.60 %) and G1 (242.63 µmol Fe ++/g DW) respectively.
Conclusion: Results showed that the Northwest of Iran has a wide diversity of rose different species that can be considered in breeding programs. These results showed that phytochemical characteristics of different species of rosewidely correlated with genotype and location type and are promising sources of natural antioxidants and bioactive compounds beneficial to be used in the food or the pharmaceutical industries.
