بررسي ساختار ژنتيكي جمعيت هاي وحشي و كارگاهي ماهي سفيد Rutilus kutum Kamensky, 1901 با استفاده از ده نشانگر ريزماهوار

Investigating the genetic structure of wild and hatchery populations of Kutum Rutilus kutum Kamensky, 1901 using ten microsatellite markers

ماهي سفيد (R. kutum) يكي از مهم ترين ماهيان استخواني درياي خزر بوده كه بازسازي ذخاير آن از طريق رهاسازي لاروهاي حاصل از تكثير مصنوعي به طبيعت انجام مي گيرد. در بررسي حاضر، تنوع و ساختار ژنتيكي جمعيت هاي وحشي (خليج گرگان و گميشان) و كارگاهي مورد استفاده در بازسازي ذخاير مورد ارزيابي و مقايسه قرار گرفت. بدين منظور از ده جايگاه ريزماهواره استفاده شد كه همگي چند شكلي نشان دادند. ميانگين آللي براي نمونه هاي وحشي گميشان و خليج گرگان و همچنين نمونه هاي كارگاهي به ترتيب 9/4، 8/9 و 8 به دست آمد. ميانگين هتروزيگوسيتي مشاهده شده نيز برتيب 0/08، 0/798 و 0/728 براي نمونه هاي وحشي گميشان و خليج گرگان و نمونه هاي كارگاهي به دست آمد. با وجود پايين تر بودن تنوع آللي و هتروزيگوسيتي نمونه هاي كارگاهي نسبت به وحشي، تفاوت معني داري از اين لحاظ مشاهده نشد. از 30 تست مورد ارزيابي، 26 مورد انحراف معني دار از تعادل هاردي-وينرگ نشان دادند. همچنين كسري هتروزيگوسيتي بالايي در برخي از جايگاه ها مشاهده شد. متوسط ميزان Fst و Rst به عنوان شاخص هايي از تمايز ژنتيكي به ترتيب 0/018 و 0/044 بدست آمد كه حاكي از تمايز پايين بين نمونه هاي مورد بررسي بود. بالاترين ميزان فاصله ژنتيكي بين نمونه هاي كارگاهي و خليج گرگان مشاهده شد. بر طبق نتايج حاصل از ترسيم دندروگرام UPGMA نيز نمونه هاي وحشي در گروهي جدا از نمونه هاي كارگاهي قرار گرفتند. باتوجه به نتايج بدست آمده، به نظر مي رسد جمعيت هاي وحشي ماهي سفيد در مناطق مورد بررسي از غناي آللي و تنوع ژني مناسبي برخوردار مي باشند. با اين وجود باتوجه به تداوم برنامه هاي بازسازي ذخاير از طريق تكثير مصنوعي، ايجاد تدابير مناسبي جهت حفظ و تقويت تنوع مشاهده شده در جمعيت هاي وحشي امري ضروري مي باشد.

Kutum (R. kutum) is regarded as the most important commercial bony fish in the southern Caspian Sea. Restocking of this fish is done by releasing the larva produced by artificial propagation. In the present study, genetic diversity and structure of wild populations (caught in Gorgan bay and Gomishan wetland) and hatchery population used for restocking were investigated and compared using ten microsatellite loci. The microsatellite loci showed high polymorphism. The mean number of alleles was 9.4, 8.9 and 8 for Gomishan wetland, Gorgan bay and hatchery samples, respectively. The mean observed heterozygosity was 0.80 for Gomishan wetland samples, 0.798 for Gorgan bay samples and 0.728 for hatchery samples. Despite the lower levels of allelic diversity and heterozygosity of hatchery samples, no significant difference was observed in this respect. Twenty six cases out of 30 tests showed significant deviation from Hardy-Weinberg equilibrium. Moreover, high deficiency of heterozygosity was observed in some of loci. The mean values of Fst and Rst as the indices of genetic differentiation were obtained 0.018 and 0.044 respectively indicating low differentiation between the samples. The highest value of genetic distance was observed between Gorgan bay and hatchery samples. According to UPGMA dendrogram, the wild samples were separated from the hatchery ones. According to the obtained results, wild populations of Kutum had proper allelic and gene diversity in the investigated regions. However, considering the persistence of restocking programs by artificial reproduction, it is necessary to establish appropriate strategies to maintain and improve the observed diversity in wild populations.