مطالعه ساختار بافتي گناد جنس نر ماهي صبور (Tenualosa ilisha (Hamilton, 1822 طي مهاجرت توليد مثلي

Study on gonad histological structure of male Hilsa shad Tenualosa ilisha (Hamilton, 1822) during reproductive migration

ماهي صبور (T. ilisha) تنها گونه آنادروموس در بين ماهيان جنوب ايران است كه براي تخم‌ريزي از خليج فارس به رودخانه‌هاي مجاور آن مهاجرت مي‌كند. در اين پژوهش ويژگي‌هاي مورفولوژيكي و تغييرات بافتي و سلولي ظاهر شده در گناد نر و اسپرماتوسيت‌هاي ماهي صبور در دو محيط مختلف زندگي جانور (آب شور و آب شيرين رودخانه‌هاي استان خوزستان) طي چرخه توليد مثلي آن بررسي شده است. نمونه‌برداري از رودخانه بهمنشير (آب شيرين) و خورموسي (آب شور) انجام و پس از اندازه‌گيري و ثبت طول و وزن ماهي، قطعاتي از بيضه در محلول بوئن تثبيت گرديد. از بافت‌هاي تثبيت شده، مقاطع پارافينه به ضخامت 5 ميكرون تهيه و پس از رنگ‌آميزي به ‌روش هماتوكسيلين و ائوزين به وسيله ميكروسكوپ نوري مورد مطالعه قرار گرفت. در بررسي بيضه ماهيان نر، 5 مرحله جنسي شامل: اسپرماتوگوني، اسپرماتوسيت اوليه، اسپرماتوسيت ثانويه، اسپرماتيد و اسپرماتوزوآ مشاهده شد. سلول‌هاي اسپرماتوگوني بزرگترين سلول‌هاي جنسي بودند كه در تمام مراحل چرخه توليد مثلي حضور داشتند. سلول‌هاي اسپرماتوسيت اوليه، كروي، كوچك‌تر و تيره‌تر از سلول‌هاي اسپرماتوگوني هستند. اسپرماتوسيت‌هاي ثانويه اندكي از اسپرماتوسيت‌هاي اوليه كوچك‌تر هستند. اسپرماتوزوآ ساختار گرد دارد كه به خوبي توسط هماتوكسيلين رنگ‌آميزي مي شود درحالي كه دم آن به‌خوبي رنگ نمي شود.

Hilsa shad (T. ilisha) is the only anadromous species among the fishes in south of Iran, which has reproductive migration from Persian Gulf to the rivers. In this research, the morphological properties, histological and cellular changes in testes and spermatocytes of Hilsa shad were studied in two different environments (salt water and fresh water) in Khoozestan province during its reproductive cycle. Fish samples were collected from Bahmanshir River (fresh water) and Musa creek (salt water). After biometric measurements (length and weight measured), sample pieces of testis from each fish were fixed in Bouin's fixative solution. The tissues were embedded in paraffin for preparation of section (5µm thickness) for light microscope and then stained with Hematoxylin and Eosin. According to the results obtained from male fishes, five phases of gametes were observed including spermatogonia, primary spermatocyte, secondary spermatocyte, spermatid and spermatozoa. Spermatogonia were the largest germ cells in the testis which were observed during the whole reproductive cycle. Primary spermatocytes were ovoid form and seem to be smaller and darker in comparison with spermatoginia. Secondary spermatocytes had smaller size rather than Primary types. Spermatozoa were ovoid and stained with Hematoxilin properly while their tails showed weak staining capability.