ارزيابي اقتصادي سيستم‌هاي جمع‌آوري آب باران در مناطق خشك و نيمه‌خشك، مطالعه موردي: آبخيز آق‌امام، استان گلستان

Economic Evaluation of Rain Water Harvesting Systems in Arid and Semi-Arid areas, case study: Aq Emam Watershed, Golestan Province

كمبود آب شيرين و آب مورد نياز در كشاورزي از مهمترين مسائل بشر در آينده است و ايران بدليل موقعيت جغرافيايي خاص خود با كمبود آب مواجه است. هر يك از روش‌هاي بهره‌برداري از منابع داراي ويژگي‌هاي خاص بوده و ارزيابي آنها در بهبود استحصال آب نقش مؤثري دارد. ارزيابي اجتماعي و اقتصادي سيستم‌هاي جمع‌آوري آب باران و اعمال مديريت صحيح موجب خواهد شد تا كمبود آب مناطق خشك بر‌طرف گردد. بنابراين جمع‌آوري آب‌هاي سطحي در مناطق خشك روش مناسب و بهينه‌اي در تأمين آب مورد نياز در اين مناطق مي‌باشد. اين پژوهش در آبخيز ‌آق‌امام استان گلستان، با مساحت 8730 هكتار انجام شد. ابتدا با مصاحبه حضوري از آبخيزنشينان تعدادي سيستم براساس شرايط منطقه و نيازمندي آبخيزنشينان پيشنهاد شد. در ارزيابي اقتصادي، هزينه‌ها و سودهاي حاصل از سيستم‌هاي جمع‌آوري آب محاسبه شد و زيرحوضه‌ها براساس شاخص منفعت به هزينه (B/C) اولويت‌بندي شدند. نتايج نشان داد كه عمليات‌ يا سامانه‌هاي از لحاظ اقتصادي قابل اجرا هستند كه هزينه استقرار كمتري دارند. در كل مي‌توان گفت كه ميزان بارش، كاربري، توپوگرافي، خصوصيات فيزيكي حوضه و نحوه مصرف آب و همچنين شرايط اقتصادي و اجتماعي منطقه، در ارزيابي مكاني جمع‌آوري رواناب و همچنين تعيين نوع سيستم مناسب با منطقه موثر مي‌باشند كه اين امر مي‌تواند باعث بهبود مديريت منابع آب در سطح آبخيز شود.

Shortage of fresh water and agricultural water needs is an important human issue in the future and the Iran due to its geographical location would be faced with water shortages. Each of water resources use methods have special characteristic and its evaluation has effective role in optimum water harvesting. Social and economic evaluation of rain water harvesting systems and suitable management would result to reduce water shortage in arid areas. So water harvesting Surface in arid areas would be suitable and optimum method in water supply. In this research, in Aq Emam in Golestan province with 8730 ha areas. First using stockholder’s interview, some rain water harvesting systems suggested. In economic evaluation costs and benefits of rain water harvesting systems were calculated, and the sub watershed prioritization according to benefit-cost (B / C). The results showed that the all systems with low cost of establishment would be done. Generally speaking, the amount of rainfall, land use, topography, physiography and water use method and also social and economic conditions, would be effective spatial evaluation of Runoff harvesting and also in determination of adaptable systems that this could to optimum water resources management in the watershed.