تهيه نقشه آسيب‌پذيري بيابان‌زايي و اولويت‌بندي راهبردهاي مقابله در اكوسيستم‌هاي استان خراسان رضوي بر پايه الگوريتم نارتبه‌اي پرامسه

بياباني شدن را مي­ توان نمود عيني فروپاشي اكوسيستم در مناطقي دانست كه تغييرات و اغتشاشات محيطي، مجال حفظ تعادل را از اكوسيستم ربوده است. اكوسيستم ­هايي كه به واسطه قرار داشتن در محيط­ هاي شكننده از آسيب­ پذيري بالايي در برابر تغييرات حاصل از نيروهاي موثر در بيابان­ زايي برخوردارند. بخش وسيعي از اراضي كشور ايران را محيط­ هاي خشك و نيمه خشك آسيب ­پذير به خطر بياباني شدن احاطه كرده ­اند، بطوري كه در حدود 75% از اكوسيستم ­هاي مناطق خشك و نيمه خشك كشور، با آثار و پيامدهاي بياباني شدن روبرو هستند. هدف از اين پژوهش تهيه نقشه آسيب ­پذيري اكوسيستم ­هاي استان خراسان رضوي به بياباني شدن و ارائه مديريت راهبردي اكوسيستم ­هاي مذكور در چارچوب معيارهاي اكولوژيكي-اقتصادي است. بدين منظور در دو مرحله روش پژوهش حاضر انجام گرفت. در مرحله نخست، بر پايه تغييرات كاربري اراضي در بين سال­هاي 1990 الي 2012، نقشه آسيب­ پذيري بيابان­زايي با استفاده از الگوريتم نارتبه ­اي پرامسه II و معيارهاي اصلي بيابان­ زايي براي سال 2012 تهيه شد. در مرحله بعد، بر اساس نقشه آسيب­پ ذيري تهيه شده و نظرات كارشناسان، شش راهبرد (استراتژي) مقابله با بياباني شدن اراضي استان بر پايه معيارهاي اكولوژيكي-اقتصادي ارائه و سند مديريت راهبردي مقابله با اين پديده بر پايه الگوريتم نارتبه­اي پرامسه تدوين شد. نتايج پژوهش نشان داد كه 91/7% از مساحت استان خراسان رضوي در محدوده كلاس كيفي آسيب ­پذيري زياد، 2/36% در كلاس آسيب ­پذيري متوسط و 5/85% در كلاس آسيب­ پذيري پايين قرار دارد. از ميان راهبردهاي در نظر گرفته شده، كنترل چرا مهم­ترين برنامه اقدام مقابله با بياباني شدن در استان است. هم­چنين به ترتيب راهبرد اصلاح سيستم­ هاي آبياري، كنترل فرسايش، مديريت منابع آبي و روش ­هاي احياء خاك در رتبه­ هاي بعدي اين سند قرار گرفتند.