تدوين يك الگوي اقتصادسنجي براي شبيه‌سازي تقاضاي ورود كشتي به بندر شهيد رجايي

Developing an Econometric Model to Simulate Ship Entrance Demand to Shahid Rejaee Port

حمل و نقل دريايي مهمترين روش ارتباط تجاري اقتصاد ايران با جهان است و بندر شهيد رجايي بيشترين سهم را در اين شيوه حمل و نقل در ميان كليه بنادر كشور به خود اختصاص مي‌دهد. مطالعات در حوزه جريان تجارت عموماً در سطح كلان انجام مي‌شوند و واحد بررسي آنها معمولاً ارزش ريالي و دلاري تجارت است. در حاليكه بررسي تقاضاي ورود كشتي به بنادر نيز در سطح خرد انجام مي‌گيرد و واحد بررسي نيز معمولاً ميزان تناژ يا تعداد شناور وارد شده به بندر است. در اين مطالعه با تدوين يك الگوي اقتصادسنجي تلاش شده است ارتباطي ميان لايه كلان و خرد در حوزه تجارت و حمل و نقل دريايي ايجاد شود و امكان بررسي تاثير متغيرهاي اقتصاد كلان بر روي تقاضاي ورود كشتي به بندر شهيد رجايي مورد بررسي قرار گيرد. در تخمين روابط از روش خود رگرسيون باوقفۀ گسترده استفاده شده است و روابط با استفاده از سري زماني فصلي از ابتداي سال 1381 تا فصل دوم سال 1389 برآورد شده­است. در نهايت معادلات الگو در قالب الگوي تصحيح خطا تنظيم شده است. الگو شامل 18 معادله است كه معادلات رفتاري الگو شامل معادلۀ صادرات كالاي غيرنفتي، تقاضاي واردات كالا و توابع مربوط به تقاضاي ورود كشتي به تفكيك نوع كالا بوده­است. نتايج حاكي از آن است كه شوك مثبت توليد (دستسابي اقتصاد به رشد 8 درصدي) بيشتري تاثير را بر جذب ورود كشتي غيرنفتي به بندر شهيد رجايي دارد. افزايش درآمد نفتي تاثير مثبت ضعيفتري بر جذب كشتي غيرنفتي به بندر دارد. افزايش نرخ ارز با توجه به تاثير محدود بر صادرات و تاثير منفي بر واردات باعث كاهش تقاضاي ورود كشتي به بندر مي‌شود و در نهايت بهبود 10 درصدي عملكرد بندر در ارايه سرويس به كشتي‌هاي وارده در مقايسه با بنادر رقيب، منجر به افزايش 5.7 درصدي ورود كشتي فله به بندر شهيد رجايي مي‌شود. در مراتب بعدي جذب كشتي‌هاي كالاي عمومي، فله مايع و كانتينري به ترتيب با 4.7، 3.5 و 1.7 درصد قرار مي‌گيرند.

Maritime transportation is the most important Iran’s trade routine with the world and Shahid Rajaee Port has the largest share of it. Trade studies generally focus on monetary values in macro level which is not directly applicable for port authorities that should handle this trade in tonnage. In this study, we have tried to develop an econometric model to relate trade in macro level to port demand in micro level. By this kind of modeling it is possible to evaluate the impact of macroeconomic fluctuations on port demand. In econometric estimations, ARDL technic based on seasonal time series from 1381 to the second quarter 1389 has been used and an error correction model has formed. Model behavioral equations include the non-oil exports of goods, demand for imports of goods and entrance demand functions by ship type. The results of model simulations show that a positive shock in GDP (achieving economic growth of 8 per cent) has the most important impact on absorption of non-oil ships to the port of Shahid Rajaee. Increase in oil revenues has a weak positive impact on the absorption of non-oil vessel to the port. Given the limited impact of Rial depreciation on export and negative effect on import, Rial depreciation reduces ship entrance demand to port. Finally, 10 percent improvement in port performance in servicing of incoming ships respect to competitors (reducing relative Ship Port Time), leads to 5.7% increase in absorption of bulk ships in comparison with 4.7%, 3.5% and 1.7% increase for general cargo, liquid bulk and container ships respectively. This reflects Shahid Rejaee port potential to attract more bulk vessels by performance improvement.