اثر تغييرات جهاني ارزش دلار و قيمت نفت بر تراز تجاري و رشد اقتصادي ايران: تحليلي در چارچوب يك الگوي اقتصاد سنجي كلان ساختاري

The Effect of Global Changes in the US Dollar Value and Oil Prices on Trade Balance and Economic Growth of the Iranian Economy: A study within a Structural Macro-econometric Model Framework

س از جنگ جهاني دوم، دلار ارز پايه قرار گرفته و در بازارهاي جهاني قيمت بسياري از كالاها، از جمله نفت، بر حسب دلار تعيين مي‌شوند. كاهش ارزش دلار نسبت به ساير ارزها در يك ارتباط منطقي باعث مي‌شود تا قيمت نفت افزايش پيدا كرده و درآمد ارزي كشورهاي نفتي بيشتر شود. اين مقاله به تدوين يك الگوي اقتصاد سنجي كلان ساختاري نسبتاً كوچك مقياس با توجه به ساختار خاص اقتصاد ايران پرداخته است تا به كمك آن اثر تغييرات ارزش دلار و قيمت نفت بر تراز تجاري و رشد اقتصادي را مورد تجزيه و تحليل قرار دهد. اين الگو داراي 24 معادله كوتاه مدت و بلند مدت رفتاري، 11 معادله ارتباطي و 27 معادله تعريفي و اتحادي است. ضرايب معادلات الگو در چارچوب متدولوژي همجمعي و به روش ARDL با استفاده از داده‌هاي سري زماني سال‌هاي 1342 تا 1391 برآورد شده و مناسب بودن الگو با استناد به آزمون‌هاي آماري و شبيه‌سازي‌هاي پويا صورت گرفته به تأييد رسيده است. نتايج شبيه‌سازي‌هاي انجام شده مؤيد آن است كه وقتي ارزش دلار تنزل داده شده و قيمت نفت در بازار جهاني افزايش مي‌يابد، از يك سو درآمدهاي ارزي كشور از محل صاردات نفتي افزايش مي‌يابد و از سوي ديگر وارادات كل نيز فزوني مي‌گيرد در عين حال در پي افزايش قيمت جهاني نفت، سطح عمومي قيمت‌ها در داخل كشور به دليل تورم وارداتي افزايش مي‌يابد. در مجموع خروجي‌هاي الگو نشان مي‌دهد كه در پي افزايش درآمد‌هاي نفتي كه به دليل كاهش ارزش دلار و افزايش قيمت نفت در بازار جهاني رخ مي‌دهد، كاهشي در رشد اقتصادي ايران مشاهده نمي شود.

In this paper, a relatively small scale Structural Macro-econometric Model is constructed to study the effect of changes in the US dollar value and the price of oil on trade balance and economic growth of Iran. The model contains 24 long run and short run behavioral equations, 11 connecting equations and 27 definitional equations and identities. Within The methodology of co-integration, all the parameters of the equations in the model are estimated using ARDL technique and time series data for the period 1936 to 2012. The appropriateness of the constructed model is assessed by the related statistical tests and dynamic simulations. The simulation results indicate that when the oil price increase in the world market is due to a US dollar depreciation against other currencies, on one hand, Iran’s dollar revenue increases but on the other hand, imports also increases. Fallowing a jump in the world’s oil prices, yet the general domestic price level tends to increase due to the imported inflation. In all, simulation results show that the increase in dollar revenue due to the depreciation of dollar and hence the increase in oil prices, do not reduce the growth rate of the Iranian economy. Thus, even if it is perceived that an increase in income of the oil exporting countries due to an increase in oil prices will reduce their economic growth rate, the results of this study show that when this income increase is achieved through the depreciation of dollar, the economic growth of the Iranian economy will not decrease.