پهنه بندي آگروكليمايي كشت مركبات در استان خوزستان با روش فرآيند تحليل سلسله مراتبي (AHP) در محيط GIS

The Agroclimatic Regionalization of citrus cultivation in Khuzestan province by using AHP model in GIS

هدف از اين پژوهش پهنه بندي نواحي اقليمي مستعد كشت مركبات در استان خوزستان است. به اين منظور پارامترهاي محيطي در قالب يك ساختار سلسله مراتبي چهار سطحي (اهداف، معيارها، زيرمعيارها و گزينه ها) ، پايگاه لايه هاي اطلاعات اقليمي (بارش، دما، رطوبت نسبي، باد و ساعات آفتابي روزانه) در بازه زماني20 ساله (1991-2010) تهيه شد. پس از شناسايي گزينه هاي مرجع و همچنين تعيين رتبه آنها، ضمن در نظر گرفتن همزمان كليه معيارهاي تصميم گيري، ضريب اهميت (وزن) معيارها و زير معيارها بر اساس روش استاندارد شده مقايسه زوجي محاسبه گرديد. آنگاه بر اساس مدل (AHP) به تخصيص ارزش و تلفيق نقشه هاي حاصله در محيط GIS پرداخته شد و در نهايت بر اساس اعمال وزن نهايي هر يك از زير معيارهاي محيطي و اقليمي موثر در كشت، نقشه پهنه بندي نواحي مستعد كشت مركبات استان تهيه گرديد. نتايج نشان داد كه روش فرآيند تحليل سلسله مراتبي به دليل سادگي، انعطاف پذيري و به كارگيري همزمان معيارهاي كيفي و كمي، با كاربرد مطلوب در برنامه ريزي اقليمي- محيطي، توانايي آشكارسازي و تفكيك مناطق مستعد كشت مركبات در خوزستان را دارد. بر اساس اين پژوهش، نقشه پهنه بندي آگروكليماي كشت مركبات خوزستان در 4 كلاس اهميت (ضعيف، متوسط، خوب و عالي) طبقه بندي مي شود. مناطق شمالي و شرقي استان از شرايط خوب تا عالي جهت كشت مركبات برخوردار است و مناطق محدوديت دار استان با پتانسيل ضعيف، بخش هاي جنوبي، مركزي و غربي را در بر مي گيرند.

This research aim is revealing and give priority to climatic regions prone to citrus cultivation in Khuzestan، so by studying the environmental parameters in the form of a four levels hierarchical structure( target، criterions، sub- criterions and choices)، the environmental and climatic information layers base of province provided in 20 years time interval(1981-2010). After recognizing the reference choices and ranking them، while considering all make decision criterions simultaneously، the criterions and sub- criterions weight coefficient calculated by using Expert Choice soft ware according to standard even comparison method. Then، on the base of model(AHP)، the value allocation and incorporating the maps occur on GIS environment have been carried on، and finally، the regionalization map of regions prone to citrus cultivation of province provided according to applying the final weight of every environmental and climatic sub- criterions which are effective in cultivation. The results indicated that 1) The hierarchical analysis process method can reveal and separate the regions prone to citrus cultivation in Khozestan for its simplicity، flexibility and employing quantity and quality criterions simultaneously and having desirable usage in environmental- climatic scheduling. 2) The agroclimatic regionalization map of citrus cultivation in Khozestan categorize in 4 importance classes(weak، middle، fine and excellent). The northern and eastern regions of province have the fine to excellent conditions for citrus cultivation and the limited regions of province with weak potential including the south، central and western regions.