پديد آورندگان :
بشارت نژاد، محمدحسن دانشگاه رازي - دانشكده كشاورزي - گروه حشره شناسي، كرمانشاه، ايران , معيني نقده، ناصر دانشگاه رازي - دانشكده كشاورزي - گروه حشره شناسي، كرمانشاه، ايران , كريم زاده اصفهاني، جواد سازمان تحقيقات، آموزش و ترويج كشاورزي - مركز تحقيقات و آموزش كشاورزي و منابع طبيعي استان اصفهان - بخش تحقيقات گياهپزشكي، اصفهان، ايران
كليدواژه :
مديريت اكولوژيك , آشفتگي در جمعيت , سطح تعادل جمعيت , كرم گلوگاه انار
چكيده فارسي :
سابقه و هدف: مهمترين آفت انار، كرم گلوگاه،Apomyelois ceratoniae (Zeller) ، بوده و روش هاي رايج مديريتي آن كنترل شايان پذيرشي در بر نداشته و مديريت اين آفت با مديريت بوم شناختي (اكولوژيك) امكان پذير خواهد بود. مهمترين موضوع اكولوژي، ديناميسم جمعيت بوده و تنظيم جمعيت در حدود سطح تعادل آنها از اهداف مهم اكولوژي در برنامه ريزي هاي مديريتي است. به طور كلي، جمعيتها از نظر پايداري به صورتهاي پايدار، ناپايدار و پايداري خنثي مي باشند. در مطالعه حاضر تاثير آشفتگي روي سطح تعادل و پايداري جمعيت كرم گلوگاه انار مورد بررسي قرار گرفت. مواد و روش ها: در اين تحقيق دو آزمايش جداگانه در شهرستان اصفهان و در قالب بلوك هاي كامل تصادفي با چهار تكرار در سال 1394 انجام شد. آزمايش اول با سه تيمار «آشفتگي با كاهش جمعيت»، «آشفتگي با افزايش جمعيت» و «شاهد»، و آزمايش دوم با دو تيمار «آشفتگي با كاهش جمعيت» و شاهد انجام شد. از آغاز فصل و همزمان با ظهور آلودگي ميوه ها تا پايان فصل، در دو بازه زماني اول (آغاز خرداد تا پايان مرداد ماه) و بازه زماني دوم (آغاز شهريور تا پايان آبان ماه)، ميانگين شمار ميوه انار آلوده به عنوان شاخص جمعيت كرم گلوگاه انار به صورت هفتگي ثبت شد. در پايان بازه زماني اول از تيمارهاي آشفتگي با «كاهش جمعيت» همه ي ميوه هاي آلوده گردآوري و به تيمارهاي آشفتگي با «افزايش جمعيت» همان بلوك اضافه شد. در تيمار شاهد هيچگونه افزايش يا كاهشي اعمال نشد. پس از تجزيه داده ها توسط مدلهاي لگاريتمي – خطي وضعيت پايداري جمعيت پس از آشفتگي، بررسي و آنگاه براي تعيين سطح تعادل پيش و پس از آشفتگي مقايسه ميانگين ها انجام شد. نتايج و بحث: نتايج نشان داد كه در صورت نبود آشفتگي، تغييري در سطح تعادل جمعيت ايجاد نخواهد شد. در تيمار «آشفتگي با كاهش آلودگي» آزمايش اول، سطح تعادل جمعيت همچنان پايدار بود. در حاليكه آشفتگي با كاهش آلودگي در آزمايش دوم، باعث جابه جايي در سطح تعادل جمعيت شده و پايين تر از سطح تعادل پيش از آشفتگي قرار گرفت. در تيمار «آشفتگي با افزايش آلودگي» نيز پس از ايجاد آشفتگي، ميانگين آلودگي به طور معني داري بيشتر از ميانگين شمار ميوه آلوده پيش از آشفتگي بود. نتايج به دست آمده از آزمايش هاي آشفتگي در جمعيت كرم گلوگاه انار نشان مي دهد كه ايجاد آشفتگي در جمعيت مي تواند در تغيير سطح تعادل جمعيت اين آفت موثر واقع شود؛ چنانچه در آزمايش اول در تيمار آشفتگي با «افزايش جمعيت»، سطح تعادل جمعيت پس از ايجاد آشفتگي بالاتر از سطح تعادل جمعيت پيش از آشفتگي قرار گرفت. همچنين در آزمايش دوم در تيمار آشفتگي با «كاهش جمعيت»، سطح تعادل جمعيت پس از ايجاد آشفتگي پايين تر از سطح تعادل جمعيت پيش از آشفتگي بود. جابه جايي سطح تعادل نشان دهنده پايداري خنثي در اين جمعيت ها مي باشد.در تيمارهايي كه آشفتگي در جمعيت رخ نداده است جمعيت پايداري خود را حفظ كرد. بنابراين جمعيت هايي كه در معرض آشفتگي قرار نگرفته اند با در اختيار داشتن منابع غذايي كافي در سطوح تعادل خود به صورت پايدار باقي م يمانند. اين موضوع مي‌تواند نشانگر آن باشد كه عامل هاي طبيعي خواه زنده، مانند دشمنان طبيعي و خواه غير زنده، مانند عامل هاي اقليمي نمي تواند باعث ناپايداري جمعيت كرم گلوگاه شود و در صورت دخالت نكردن انسان (آشفتگي با روشهاي كنترل آفات) جمعيت كرم گلوگاه پايدار و زيانبار خواهد بود. نتيجه گيري: ايجاد آشفتگي در جمعيت كرم گلوگاه انار مي تواند در مديريت بوم شناختي آن مورد استفاده قرار گرفته و با برنامه ريزي در بارها و زمان ايجاد آشفتگي، مي توان سطح تعادل جمعيت را به سود مديريت بوم شناختي پايين آورده و با تغيير سطح تعادل به زير سطح زيان اقتصادي، از زيان اقتصادي آفت جلوگيري كرد. پايين آمدن سطح تعادل جمعيت همراه با حفظ پايداري جمعيت از اعمال روش هاي پيش اگاهي و كنترل هاي غير ضروري مديريت آفت جلوگيري مي كند.
چكيده لاتين :
Introduction: The carob moth, Apomyelois ceratoniae, is the chief pest of the pomegranate. Its control is only
plausible using ecological pest management. Population dynamics and, in particular, population regulation is of
prime importance in ecology. Different factors, including indigenous (intraspecific competition) and exogenous
(climate and other organisms), may affect population size; the effects can be dependent or independent of
population density (Price, 1997). In general, insect populations can go through equilibrium dynamics or nonequilibrium
dynamics. In addition, a population at equilibrium level can be stable, unstable or have neutral
stability. Stability denotes a return to the previous equilibrium level after a perturbation. Neutral stability, however,
is a shift of the equilibrium to a new level (Cappuccino and Price, 1995; Schowalter, 2012). In the present study,
the stability of the population equilibrium of the carob moth was examined.
Materials and methods: To examine the effects of perturbation and the stability of population equilibrium of
carob moths, two different experiments were performed. The first experiment included three treatments
(perturbation using density reduction, perturbation using density increase, and no perturbation or the control). In
the second experiment, only two treatments (perturbation using density reduction and the control) were carried
out. All treatments were replicated four times using a randomized complete block design. The growth season was
divided equally into two periods, and the number of infested fruits in 30 randomly selected trees per plot (orchard)
was recorded weekly for each period. Data were analyzed using log-linear models to determine whether the
equilibrium was stable, or if there were any shifts in the equilibrium level.
Results and discussion: The results showed that when there was no perturbation, the equilibrium was unchanged.
It was the same for perturbation using density reduction in the first experiment, since the equilibrium showed
stability. However, perturbation using density reduction in the second experiment shifted population equilibrium
to a lower level. In addition, perturbation using density increase also caused a change in population equilibrium
such that the mean infestation of the pre-perturbation period was significantly greater than that for the postperturbation
period.Our findings indicate that creating a perturbation in the population of carob moths may
significantly change the stability and population equilibrium as seen in the first experiment with perturbation using
density increase. In this experiment, the equilibrium shifted to a higher level after a perturbation. Moreover, in the
second experiment with perturbation using density reduction, the perturbation decreased population equilibrium,
indicating a neutral stability. When there was no perturbation, carob moth populations showed persistence in a
stable manner, where the same equilibrium was recorded for both time periods. It can be said that populations that
were not subjected to a perturbation may persist if there are enough food resources. Therefore, these populations
cannot be easily perturbed or made unstable by climate or natural enemies unless the populations are manipulated
by human practices such as pest management strategies.
)1( 80 بشارت نژاد و همكاران ) 1396 ( مجله كشاورزي بومشناختي 7
Conclusion: It was concluded that by using a perturbation, carob moth populations can be ecologically managed.
With exact times and applications of ecological strategies of pest management (such as perturbation), it is possible
to benefit from the method by lowering population equilibrium to below the economic injury level. Thus, the
lowered level of population equilibrium is very important due to its stability, preventing usage of extra pest
management practices.
