پديد آورندگان :
سهرابي راد، عيد محمد دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي گرگان - دانشكده توليد گياهي - گروه زراعت، گرگان، ايران , سياهمرگويي، آسيه دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي گرگان - دانشكده توليد گياهي - گروه زراعت، گرگان، ايران , كاظمي، حسين دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي گرگان - دانشكده توليد گياهي - گروه زراعت، گرگان، ايران , قادري فر، فرشيد دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي گرگان - دانشكده توليد گياهي - گروه زراعت، گرگان، ايران , قرخلو، جاويد دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي گرگان - دانشكده توليد گياهي - گروه زراعت، گرگان، ايران
كليدواژه :
گياهان مهاجم , فراواني نسبي , عوامل زراعي , شاخص غالبيت , آناليز چند متغيره
چكيده فارسي :
سابقه و هدف: براي طراحي راهكارهاي مديريتي موثر بر جمعيت علف هاي هرز، شناسايي، دسته بندي و كمي سازي گونه هاي مختلف علف هرز براي هر منطقه، از جمله مهم ترين گامها و پايه مديريت اين گياهان مي باشد. جمعيت علف هرز و بانك بذر آنها در خاك، بسيار پويا است. پويايي جمعيت اين گياهان نيز به شرايط اقليمي، خاكي، عامل هاي زيستي و مديريتي وابسته است. بنابراين هدف از اين تحقيق تعيين تركيب و تراكم علفهاي هرز و بانك بذر آنها و تاثير ويژگيهاي زراعي و خاكي بر جمعيت اين گياهان در كشتزارهاي سويا در شهرستان كلاله بود.مواد و روش ها: اين مطالعه باهدف ارزيابي تاثير عامل هاي مديريتي و ويژگيهاي خاك بر تركيب، تراكم گياهچه و بانك بذر علف‌هاي‌هرز در كشتزارهاي سويا (Glycin max L.) شهرستان كلاله در سال 1393 اجرا شد. براي اين منظور اطلاعات زراعي (تناوب زراعي، كاربرد كود دامي و شيميايي، مساحت مزرعه، نوع علف كش، نوع بذر) و ويژگيهاي خاك (اسيديته، هدايت الكتريكي و ماده آلي) 200 كشتزار سويا در تابستان سال 1393گرد‌آوري شد. نمونه‌برداري از جمعيت علف‌هاي‌هرز و بانك بذر آنها در آغاز رشد سويا (پيش از انجام عمليات كنترل) انجام شد. براي بررسي تأثير عامل هاي مديريتي و خاكي بر حضور گونه هاي غالب (گياهچه و بذرهاي موجود در بانك بذر) از تجزيه چند متغيره استفاده شد. نتايج و بحث: نتايج نشان داد كه كشتزارهاي سوياي شهرستان كلاله به 16 گونه علف هرز (متعلق به 13 خانواده) آلودگي دارند و مهمترين آنها بر پايه شاخص غالبيت، اويارسلام (70/60 درصد)، قياق (45/42 درصد)، نيلوفرپيچ (37/19 درصد) ، خربزه وحشي (30/33 درصد) و كنجد شيطاني (27/29 درصد) بودند. يكي از نكات شايان توجه اين است كه سه گونه نيلوفرپيچ، خربزه وحشي و كنجد شيطاني جزء گونه هاي مهاجم استان گلستان بوده و برابر گزارش هاي ارائه شده هم اكنون تراكم بسيار بالايي از اين گونه‌ها به ويژه در كشتزارهاي شرق استان گلستان قابل رويت است. در اعماق 10-0 و 20-10 سانتيمتر نيز به ترتيب بذر 19 و 20 گونه شناسايي شد و گونه هاي تاج خروس، خرفه و كنجد شيطاني مهمترين گونه‌هاي مشاهده شده در هر دو عمق بودند. بين فراواني بانك‌بذر علف‌هاي‌هرز و فراوايي گياهچه آنها رابطه نمايي منفي وجود داشت. به اين معني كه با افزايش تراكم گياچه حضور يافته بر سطح خاك، از تراكم بانك‌بذر اين گياهان صورت غيرخطي كاسته شده است. نتايج به دست آمده از تجزيه چند متغيره عامل هاي مديريتي و خاكي بر گونه‌هاي غالب در دو بخش فلور و بانك بذر نشان داد كه عامل‌هاي مديريتي و خاكي اثرگذاري هاي متفاوتي بر جمعيت گياهچه و بانك بذر اين گونه‌ها داشته و تاثير عامل‌هاي مديريتي در مقايسه با عامل‌هاي خاكي به مراتب بيشتر بود. به نحويكه كاربرد علفكش (بر فلور و بانك بذر) ، كود دامي (بر فلور و بانك بذر) و اسيديته (بر فلور) موثرترين عامل‌هاي شناسايي شده بر گونه‌هاي مشاهده شده در فلور و بانك بذر بودند.نتيجه گيري: با توجه به غالبيت پنج گونه اويارسلام، قياق، نيلوفرپيچ، خريزه وحشي و كنجدشيطاني در فلور و بذر سه گونه تاج خروس، خرفه و كنجدشيطاني در بانك بذر خاك، ميتوان گفت كه گونه هاي اشاره شده سهم شايان توجهي در كاهش عملكرد محصول سويا در منطقه داشته و خواهند داشت. نتايج نشان داد كه عامل‌هاي مديريتي در مقايسه با عامل‌هاي خاكي تاثير بيشتري بر جمعيت علف‌هاي‌هرز اشاره شده و بانك بذر آنها دارند. بنابراين با اصلاح برنامه هاي مديريتي تا حد زيادي مي توان بر مشكل علف هاي هرز چيره آمد.
چكيده لاتين :
Introduction: To design effective weed population control measures, the identification, characterization, and
quantification of weed species within a certain area are important steps to form the basis for weed management
(Kropff and Spitters 1991). Information on weed density, distribution, and species composition might also help to
predict crop yield losses due to weeds and can help determine whether it is economical to control a specific weed
problem. The population and seed bank of weeds is very dynamic. The population dynamics of these plants
depends on climate and soil factors and farm management practices (Firehun and Tamado, 2006; Kumara et al.
2007; Derksen et al. 2002). Thus, the objectives of this study were to determine the composition and the soil seed
bank of weeds in soybean fields in Kalaleh, Golestan Province, and to assess the influence of soil types and major
agronomic practices on weed species and the soil seed bank.
Materials and methods: This study was performed to assess the influence of crop management practices and soil
characteristics on density and composition of weed seedling and the soil seed bank of soybean fields in Kalaleh,
Golestan Province, in 2014. Data on crop management practices (rotation, manure and chemical fertilizer used,
field area, kinds of herbicide and seeds) and soil characteristics (pH, EC and organic matter) were collected from
200 soybean fields. Samplings of weed populations (seedlings) and the seed bank were carried out at the beginning
of soybean growth (before implementing the control) with W method in 50 cm ×50 cm quadrates at 0-10 cm and
10-20 cm depths. Finally, the effects of soil and agronomic practices were investigated on dominant weeds using
a multi-variate analysis.
Results and discussion: The survey of weed flora in Kalaleh soybean farms showed 16 plant species (belonging
to 13 plant families) had infected the farms. The major observed species were Cyperus sp (70.60%), Sorghum
halepense L. (45.42%), Ipomoea spp. (37.19%), Cucumis melo (30.33%), and Cleome viscosa L. (27.29%). Seeds
of 19 species were observed in depths of 0-10 cm. and 20 species were observed in depths of 10-20 cm. The major
species observed in both depths were Amaranthus sp., Portulaca oleraceae L., and Cleomea viscosa L. The results
of the multi-variate analysis indicated that the effect of crop management and soil factors had different effects on
seedlings and the soil seed bank of weeds. Generally, crop management practices had a greater effect than soil
characteristics. In this study, herbicides (seedling and seed bank), manure (seed bank) and pH (seedlings) were the
major factors that affected weed population and the seed bank.
Conclusion: According to the dominance of five species including Cyperus sp., Sorghum halopense, Ipomoea sp.,
Cucumis melo and Cleome viscosa in weed flora and the seeds of three species, Amaranthus sp., Portulaca
oleraceae and Cleome viscosa in the soil seed bank, it can be said that the above species contribute significantly
to the reduction of soybean yields in this region. The results showed that farmers’ management practices have a
greater impact on the weed population and the seed bank than soil factors do.
