پديد آورندگان :
مولائي، مرتضي دانشگاه اروميه - دانشكده كشاورزي - گروه اقتصاد كشاورزي، اروميه، ايران , صادقي، منصوره دانشگاه اروميه - دانشكده كشاورزي - گروه اقتصاد كشاورزي، اروميه، ايران , جوان بخت، عذرا دانشگاه اروميه - دانشكده كشاورزي - گروه اقتصاد كشاورزي، اروميه، ايران
كليدواژه :
گندم و جو ديم , خطرپذيري عملكرد , عملكرد , داده هاي تركيبي يا تابلويي (پانل) , تغيير اقليم , الگوي جاست و پاپ
چكيده فارسي :
سابقه و هدف: هيئت بين الدول تغيير اقليم (IPCC) اعلام كرده كه اقليم در حال تغيير است. از آنجايي كه عملكرد محصولات كشاورزي ديم متاثر از عامل‌هاي اقليمي است، متغيرهاي اقليمي و تغيير اقليم مي‌تواند بر عملكرد و خطرپذيري (خطرپذيري) عملكرد محصولات كشاورزي تاثيرگذار باشد. هدف از اين بررسي شناسايي تأثير عامل‌هاي اقليمي و تغييرپذيري‌هاي اقليم بر عملكرد و خطرپذيري عملكرد محصولات گندم و جو ديم در استان آذربايجان غربي ميباشد. مواد و روش‌ها: براي دستيابي به هدف بالا تابع عملكرد تصادفي Just and Pope و با استفاده از داده هاي تركيبي دوره زماني 1394-1383 براي پنج شهرستان استان آذربايجان غربي كه بيشترين توليدكنندگان اين دو محصول بودند، استفاده شد. براي برآورد الگوهاي اقتصادسنجي تابع‌هاي عملكرد و خطرپذيري عملكرد از فرمهاي تابعي خطي، درجه دوم، كاب داگلاس، ترانسندنتال و ترانسلوگ استفاده شد. نتايج و بحث: ميزان بارندگي و ميانگين دما تأثير مثبت و سرعت باد تأثير منفي بر عملكرد هر دو محصول گندم و جو ديم داشتند و تأثير دماي كمينه و بيشينه بر عملكرد گندم و جو متفاوت مي باشد. تأثير كمينه دما بر عملكرد جو منفي و بر عملكرد گندم مثبت و تأثير دماي بيشينه بر عملكرد گندم منفي و بر عملكرد محصول جو مثبت مي باشند. همچنين متغير ميانگين دما بر خطرپذيري عملكرد هردو محصول گندم و جو تأثير منفي داشته و خطرپذيري كاهنده مي باشد. بارش و ميانگين دماي بيشينه تأثير منفي و ميانگين دماي كمينه تأثير مثبت بر خطرپذيري عملكرد محصول جو ديم دارند. متغيرهاي ميانگين بيشينه دما و سرعت باد تأثير مثبت بر خطرپذيري عملكرد گندم ديم داشته و خطرپذيري فزاينده مي باشند و ميانگين رطوبت دوره رشد داراي تأثير منفي بر خطرپذيري عملكرد گندم مي باشد. كشش عملكرد و خطرپذيري عملكرد دو محصول گندم و جو ديم نيز نسبت به متغيرها در استان آذربايجان غربي محاسبه شد. نتايج كشش عملكرد محصول گندم نسبت به متغيرهاي بارش، ميانگين دما، كمينه دما، بيشينه دما و سرعت باد به ترتيب 0/23، 1/75، 0/16، 1/56- و 0/16- و كشش عملكرد جو نيز به ترتيب 0/52، 0/82، 0/47-، 1/04 و 2/15- مي باشد كه افزايش دما بيشترين ميزان تأثير مثبت بر عملكرد گندم و سرعت باد بيشترين تأثير منفي بر عملكرد جو ديم دارند. همچنين نتايج برآورد كشش خطرپذيري عملكرد محصول گندم نسبت به متغيرهاي ميانگين دما، بيشينه دما، رطوبت و سرعت باد به ترتيب 53/27-، 66/63، 10/30- و 6/32 و كشش خطرپذيري عملكرد جو نسبت به متغيرهاي بارش، بيشينه دما، ميانگين دما و كمينه دما نيز به ترتيب 2/24-، 4/89-، 20/89- و 34/92 مي باشند. افزايش بيشينه و كمينه دما بيشترين ميزان افزايش خطرپذيري عملكرد و افزايش ميانگين دما بيشترين ميزان كاهش بر خطرپذيري عملكرد را به ترتيب براي گندم و جو ديم دارند. نتيجه گيري: بنابر نتايج ياد شده در زمينه كشش متغيرهاي اقليمي اثرگذار بر عملكرد و خطرپذيري عملكرد محصول گندم و جو ديم در استان آذربايجان غربي مي توان گفت كه متغيرهاي اقليمي بر عملكرد و خطرپذيري عملكرد محصولات گندم و جو تاثيرگذار بوده و تأثير تغيير اقليم بر عملكرد و خطرپذيري عملكرد محصول در اين استان، براي محصول جو ديم متفاوت از گندم ديم مي باشد. همچنين نتايج بيانگر آن است كه تاثير عامل‌هاي اقليمي بر عملكرد و خطرپذيري عملكرد دو محصول گندم و جو در استان آذربايجان غربي به‌صورت غيرخطي بوده و هر يك از اين عامل‌ها به‌تنهايي و مستقل از هم بر عملكرد و خطرپذيري عملكرد موثر نيستند؛ بلكه اثرگذاري توام آنها عملكرد و خطرپذيري عملكرد را تحت تاثير قرار مي‌دهد.
چكيده لاتين :
Introduction: The IPCC states that the climate is changing. Since rainfed agricultural crop yield is influenced by
climatic factors, climate variables and a changing climate can affect yield and yield risk. The aim of this study is
to identify the impact of climate variables and change on crop yield and the yield risk of wheat and barley in West
Azerbaijan Province.
Materials and methods: To this end, the stochastic yield function of Just and Pope was used with panel data for
the period of 1383-94 for five counties in West Azarbaijan. These counties are the largest producers of these two
crops in the province. To estimate the econometric models of crop yield and yield risk functions, linear, quadratic,
Cobb-Douglas, transcendental and translog functional forms were used.
Results and discussion: Results show that precipitation and average temperature have a positive effect and wind
speed has a negative impact on crop yield. Maximum and minimum temperature also have different effects.
Minimum temperature has a negative effect on barley yield but a positive effect on wheat yield. Whereas the effect
of maximum temperature is negative for wheat but positive for barley. Additionally, average temperature has a
negative effect on the yield risk of both crops and is risk-decreasing. Precipitation and average maximum
temperature have a negative effect and average minimum temperature has a positive effect on the yield risk of
barley. Variables that have positive effects on the yield risk of wheat are average maximum temperature and wind
speed and they are risk-increasing. Average humidity during the growth season has a negative effect on the yield
risk of wheat. Elasticities of the variables with regard to crop yield and yield risk of the crops has been calculated.
Results of the calculation of the elasticities of precipitation, average temperature, minimum temperature, maximum
temperature and wind speed with regard to yield of wheat equal 0.23, 1.75, 0.16, -1.56, and -0.16, and with regard
to barley 0.52, 0.82, -0.47, 1.04 and -2.15, respectively. Average temperature has the highest positive effect on
wheat yield and wind speed has the lowest negative effect on barley yield. Also, results of the calculation of
elasticities of average temperature, maximum temperature, humidity and wind speed with regard to yield risk of
wheat are -53.27, 66.63, -10.30 and 6.32. With regard to barley, elasticities of precipitation, maximum temperature,
average temperature and minimum temperature are -2.24, -4.89, -20.48 and 34.92. Increasing maximum and
minimum temperature have the highest positive impact on yield risk of barley and average temperature has the
lowest negative impact.
Conclusion: As the results show, climate variables have an impact on crop yield and yield risk of rainfed wheat
and barley in West Azarbaijan. Average temperature and precipitation have a positive impact and wind speed has
a negative impact on the yield of rainfed wheat and barley. Average temperature also has a negative impact on the
yield risk of both crops. The effect of precipitation on the yield risk of wheat is non-significant but has a negative
impact on the yield risk of barley. Wind speed has a positive impact on the yield risk of wheat but its effect is nonsignificant
on the yield risk of barley. In addition, results show that the impact of climate factors on crop yield and
the yield risk of rainfed wheat and barley in West Azarbaijan are nonlinear and these factors do not affect crop
yield and yield risk independently. The interaction of these factors, however, will affect crop yield and yield risk.
