ارزيابي رفتار سازگاري گندمكاران ديم شهرستان كرمانشاه در رويارويي با تغييرپذيري‌هاي آب و هوايي: كاربرد نظريه انگيزه حفاظت

Investigating the adaptive behavior of dryland wheat growers facing climate change in Kermanshah County: By protection motivation theory

سابقه و هدف: آب و هواي كره زمين در حال تغيير بوده و شواهد علمي كنوني گوياي آن است كه تغييرپذيري‌هاي آب و هوايي ناشي از فعاليت‌هاي بشر است كه اثرگذاري‌هاي بسيار چالش ‌برانگيزي بر جاي مي‌گذارد. با توجه به اين مهم، سازگاري كشاورزان با اين شرايط امري حياتي و با اهميت به شمار مي‌آيد. تغييرپذيري‌هاي آب و هوايي اثرگذاري‌هاي منفي بسيار شايان توجهي روي رفتار سازگاري كشاورزان در رويارويي با اين پديده دارد و اين پيامدها بيشتر توسط جمعيت‌هاي آسيب‌پذير احساس مي‌شود. تحقيقات اندكي روي سازوكار‌هاي روان‌شناختي مؤثر بر رفتار سازگاري كشاورزان صورت گرفته است. لذا اين پژوهش با هدف بررسي رفتار سازگاري گندمكاران ديم شهرستان كرمانشاه در رويارويي با تغييرپذيري‌هاي آب و هوايي بر پايه نظريه (تئوري) انگيزه حفاظت كه يك چارچوب سودمند براي درك سازگاري و رفتار كشاورزان در پاسخ به تغييرپذيري‌هاي آب و هوايي است، انجام شده است.مواد و روش­ ها: جامعه‌ي آماري اين پژوهش همه‌ي كشاورزان گندمكار ديم شهرستان كرمانشاه بود كه 232 نفر از آنان به عنوان نمونه آماري انتخاب شدند. در اين پژوهش از روش نمونه‌گيري خوشه‌اي چند مرحله‌اي براي انتخاب نمونه مورد بررسي بهره گرفته شد. ابزار گرد‌آوري داده‌ها در اين پژوهش پرسشنامه‌اي محقق ساخت بود كه روايي صوري آن توسط متخصصان مورد تأييد قرار گرفت. پايايي پرسشنامه‌ها با ضريب آلفاي كرونباخ بررسي شد كه همگي در حد شايان پذيرشي بودند. از سويي به منظور سنجش همه‌ي گويه‌هاي پرسشنامه از طيف ليكرت پنج گزينه‌اي شامل «خيلي كم»، «كم»، «متوسط»، «زياد» و «خيلي زياد» استفاده شد.نتايج و بحث: نتايج پژوهش مشخص كرد، همبستگي مثبت و معني‌دار بين متغيرهاي اثربخشي پاسخ، خودكارآمدي پاسخ، آسيب‌پذيري درك شده، شدت خطر درك شده و هزينه پاسخ با متغير رفتار سازگاري كشاورزان در رويارويي با تغييرپذيري‌هاي آب و هوايي بود. اين بدان معني است كه با افزايش متغيرهاي اثربخشي پاسخ، خودكارآمدي پاسخ، آسيب‌پذيري درك شده، شدت خطر درك شده و هزينه پاسخ ميزان رفتار سازگاري كشاورزان گندم‌كار ديم افزايش مي‌يابد مدل معادله‌هاي ساختاري به منظور تعيين عامل‌هاي مؤثر بر رفتار سازگاري كشاورزان استفاده شد و نتايج نشان داد، سه متغير خودكارآمدي پاسخ، آسيب‌پذيري درك شده و هزينه پاسخ داراي تأثير مستقيم مثبت و معني‌داري بر متغير رفتار سازگاري كشاورزان مي‌باشند. در مجموع اين متغيرها مي‌توانند، 34 درصد از تغييرپذيري‌هاي متغير رفتار سازگاري كشاورزان در رويارويي با تغييرپذيري‌هاي آب و هوايي را پيش‌بيني كنند. توانمندترين متغير به منظور پيش‌بيني رفتار سازگاري كشاورزان در رويارويي با تغييرپذيري‌هاي آب و هوايي، خودكارآمدي پاسخ بود كه داراي تأثير مستقيم و معني‌داري بر رفتار سازگاري كشاورزان بود. نتيجه گيري : با توجه به نتايج اين پژوهش مي‌توان بيان كرد، به منظور ايجاد انگيزه و آگاه شدن كشاورزان در رابطه با رفتار سازگاري كشاورزان در رويارويي با تغييرپذيري‌هاي آب و هوايي و به ويژه آسانگري در انجام اقدام‌هاي سازگارانه با تغييرپذيري‌هاي آب و هوايي برگزاري كلاس‌هاي آموزشي مرتبط با رفتارهاي سازگاري در زمينه آسانگري فعاليت‌ها و راهبردهاي مؤثر سازگاري و نشان دادن تأثير و پيامدهاي منفي تغييرپذيري‌هاي آب و هوايي، آگاه سازي كشاورزان در رابطه با رخ تغييرات آب و هوايي و پيامدهاي آن از سوي جهاد كشاورزي و مراكز وابسته مي‌تواند سودمند باشد.

Introduction: Climate change is considered one of the most critical socio-ecological challenges of the 21st century (Kittipongvises and Mino, 2015). Current scientific evidence proves that it has been induced by humans (Cismaru et al., 2011). Adaptation is necessary for addressing climate change (Lam, 2015). Climate change has considerable negative effects on growers' adaptive behavior to deal with this phenomenon and the effects will be felt most by vulnerable populations. The purpose of this study is to investigate wheat growers facing climate change in Kermanshah County and their adaptive behavior based on protection motivation theory to the survey method. Materials and methods: The study population included all wheat growers in Kermanshah County. The statistical sample was 232 wheat growers selected through a multi-stage cluster sampling. The face validity of the questionnaire was confirmed by experts. The reliability of the main scales of the questionnaire was examined by Cronbach Alpha coefficients, which were all at an acceptable level Results indicated a significant positive correlation between response efficacy, self-efficacy response, response costs, perceived severity, and perceived vulnerability with variable growers' adaptive behavior. Results and discussion: The results showed that the variables of self-efficacy response, perceived vulnerability and response costs have a direct effect on the variable positive growers' adaptive behavior. Collectively, these variables are capable of predicting 34 % of the variability of growers' adaptive behavior. The most effective variable in predicting adaptive behavior of farmers in the face of climate change was self-efficacy of the response, which has a direct and significant effect on farmers' adaptive behavior. Conclusion: This suggests that to identify the adaptive methods of farmers and especially the ease of carrying out adaptive measures for climate change, Agricultural Jihad and its affiliated centers should host training classes on adaptive behaviors in order to facilitate activities and effective strategies for change.