مقايسه انديشه سياسي ميرزا نائيني و شيخ فضل الله نوري

Political thoughts comparing between Mohammad Hussein Naeeini and Sheikh Fazlollah Noori

تاريخ معاصر ايران با حركتها و نهضتهاي متعدد مردمي در ابعاد مختلف آن ، وآثار متفاوتي كه اين حركتها ونهضت هاي مردمي به همراه داشته ، رقم خورده است كه مي توان گفت يكي از اين جنبش هاي بارز در اين مقطع تاريخي كه با نقش آفريني علما و روحانيون برجسته آن زمان در صحنه هاي سياسي اجتماعي و همچنين حضور گسترده و نقش بارز و آشكار مردم به پيروي از علما در تاريخ سياسي ايران معاصر به وقوع پيوست، نهضت وجنبش مشروطيت است. تبيين علل تعارض وتضاد جهت گيري مشروطه خواهان و مشروعه خواهان و آراي دو تن از رهبران مشهور اين جريان يعني شيخ فضل الله نوري ومرحوم نائيني از آغاز تا پايان اين جنبش مد نظر گرفته شده است. اين مقاله به دنبال پاسخ دادن به اين سوال است كه با توجه به شخصيت فقهي ، ديني و مباني انديشه ي سياسي واحد محمد حسين نائيني وشيخ فضل الله نوري و مشاركت هر دو در شكل گيري مشروطيت، اختلاف نظر اين دو فقيه شيعي در مورد مشروطيت چگونه توجيه مي شود؟ پاسخ و فرضيه اي كه به اين سوال داده مي شود اين است كه شيخ فضل الله نوري و مرحوم محمد حسين نائيني از جهت درك شرايط سياسي، اجتماعي و پيامدهاي ناشي از مشروطيت با هم تفاوت دارند. روشن شدن پاسخ اين سوال مي تواند به رشد انديشه سياسي شيعه كمك موثري نمايد.

The modern history of Iran has been created by various public movements with their different consequences in a verity of its dimensions. One of the significant movements initiated by the social and political presence of the clergymen of Islam as well as the vast support and considerable role of the people who followed the clergymen or scientists of Islam was the movement of constitutionalism. Interpreting the causes conflict controversy between the approaches of constitutionalists and their opposite group who demanded a religious government based on Islamic law has been considered along with the ideas of two of the Famous leaders of this movement called Sheikh Fazlollah Noori and Mohammad Hussein Naeeni from the beginning to the end of the movement. The present paper attempts to find the answer of question that considering the same religious، jurisprudent and Fundamental thoughts of Mohammad Hussein Naeeni and Sheikh Fazlollah Noori، how is the controversy between the two Shiites Faqihs on constitutional government accounted for? The answer to and the hypothesis for the question is that Sheikh Fazlollah Noori and the late Mohammad Hussein Naeeni regarding their impression of political، social and the consequences of constitutionalism differ from one another