كليدواژه :
مديريت هاي زراعي , ماده خشك , شنبليله , تداخل , آناليز رگرسيون
چكيده فارسي :
سابقه و هدف: راهكارهاي زراعي مديريت علف هاي هرز از جمله گزينه هاي موثر، كم هزينه، سازگار با محيط زيست و بدون اثرگذاري‌هاي سوء بر سلامت انسان است كه امروزه بر به كارگيري آنها در جهت توسعه كشاورزي پايدار تاكيد شده است. گياهان پوششي به صورت زنده بواسطه رقابت بر سر منابع رشدي و در صورتي كه بقاياي مرده آن در خاك حفظ شود با توليد تركيبات دگرآسيبي (آللوپاتيكي) بر رشد و رقابت علف هاي هرز رقيب تاثير گذار خواهند بود. بدين منظور گياه شنبليه با شبكه (سيستم) ريشه اي سطحي، توانايي تثبيت نيتروژن و همچنين خاصيت دگرآسيبي به عنوان گياه پوششي انتخاب و تاثير تراكم هاي مختلف آن بر رشد و رقابت علف هاي هرز مورد بررسي قرار گرفت. مواد و روش ها: آزمايش در قالب بلوك كامل تصادفي با شش تيمار و سه تكرار در سال 1395 در مزرعه ي پژوهشي دانشكده ي كشاورزي مجتمع آموزش عالي تربت جام اجرا شد. تيمارهاي آزمايشي شامل كشت 0، 10، 20، 30 و 40 بوته در متر مربع گياه شنبليله به عنوان گياه پوششي و يك تيمار شاهد بود. به منظور تعيين ماده خشك توليدي در آفتابگردان، شنبليله و علف هاي هرز نمونه گيري تخريبي از 60 سانتي‌متر طولي رديف انجام شد. پس از آزمون نرمال بودن خطاي آزمايشي داده‌ها، تجزيه واريانس داده ها با استفاده از نرم افزار SAS انجام شد. نتايج و بحث: بيشترين و كمترين ماده خشك توليدي علف هاي هرز به ترتيب در تراكم 0 بوته و 20 بوته شنبليله در متر مربع به دست آمد. نتايج نشان داد، فارغ از ميزان تراكم گياه شنبليله، كاشت گياه شنبليله همزمان با كشت آفتابگردان كاهش دست‌كم درصدي رشد علف هاي هرز رقيب را بدنبال داشت، و اين كاهش رشد علف هاي هرز با استقرار تراكم مناسبي از گياه شنبليله نيز مي تواند تا 78 درصد افزايش يابد. بيشترين و كمترين سطح برگ، ماده خشك و عملكرد توليدي توسط آفتابگردان به ترتيب در تراكم هاي 20 و 40 بوته در متر مربع گياه پوششي به دست آمد. به جز تراكم 20 بوته در متر مربع گياه پوششي شنبليه، ديگر تراكم هاي گياه پوششي باعث كاهش معنيدار عملكرد دانه آفتابگردان نسبت به تيمار شاهد بدون رقابت علف هاي هرز شدند. تجزيه رگرسيون نيز نشان داد كه پاسخ رشد و عملكرد دانه آفتابگردان به افزايش تراكم گياه پوششي از يك روند درجه دوم پيروي مي‌كند، به طوري كه رشد و عملكرد آفتابگردان در تراكم هاي كمتر و بيشتر از حد مطلوب گياه پوششي كمتر از تراكم مطلوب آن بود. از سوي ديگر، در كاهش رقابت علف هاي هرز رقيب نقش تراكم هاي بالاتر از حد مطلوب گياه پوششي بيشتر از تركم هاي كمتر از حد مطلوب گياه پوششي است. بدين ترتيب استقرار يك تراكم مناسب از گياه شنبليله باعث اشغال آشيان اكولوژيك (بوم‌شناختي) موجود، كاهش منابع رشدي قابل دسترس و درنهايت كاهش رشد علف هاي هرز رغيب شده است. نتيجه گيري: با توجه به كاهش رقابت علف هاي هرز در حضور شنبليله به عنوان گياه پوششي و ارزش اقتصادي گياه شنبليله، مي توان از اين گياه به عنوان يك گزينه مديريتي مناسب در كشتزارهاي آفتابگردان در قالب يك نظام جامع مديريت علف هاي هرز استفاده كرد.
چكيده لاتين :
Introduction: Agronomic approaches to weed management are effective, low-cost, environmentally-friendly
options without adverse effects on human health. These approaches should be emphasized to develop a sustainable
agriculture (Zimdahl, 2007). A living cover crop can affect weed competition by competing for growth resources
and the residue of cover crops may affect weed growth and competition with their allopathic potential (Karbalaei-
Khiavi et al., 2016). Fenugreek plants, with their shallow root system, ability of nitrogen-fixing as well as
allopathic potential, were chosen as a cover crop to study the effects of various densities of fenugreek on growth
and weed competition.
Materials and methods: An experiment was conducted in a randomized complete block design with six
treatments and three replications at the experimental station of Torbat-e Jam University in 2016. The treatments
included the seeding of 0, 10, 20, 30 and 40 fenugreek plants per square meter as a cover crop and a control
treatment. The destructive sampling was taken to determine the dry matter production in sunflower, fenugreek
and weed from 60 cm of rows. After examining the residuals for normality, analysis of variance was done using
SAS software.
Results and discussion: The highest and lowest weed dry matter were obtained from the densities of 0 and 20
fenugreek plants per square meter, respectively. The results showed that the planting of fenugreek, regardless of
its density, at the same time as the sunflower planting reduced growth of competing weeds by at least 50%. This
reduction can also be increased by up to 78% by establishing the appropriate density of fenugreek. The highest
and lowest leaf area, dry matter production and seed yield in the sunflowers was obtained from densities of 20 and
40 cover crop plants per m-2, respectively. The presence of cover crops in all densities, except for 20 fenugreek
plants per m-2, significantly reduced sunflower yield compared with the control. Regression analysis also showed
that the response of sunflower growth and yield to increased cover crop density follows a quadratic trend. The
sunflower growth and yield was reduced at lower and higher densities of cover crop compared to its optimum
density. The role of cover crop densities higher than the optimum level, however, was greater than the lower one
in reducing competing weeds. Thus, the establishment of a suitable plant density of fenugreek would occupy an
existing vacant niche, reduce available growth resources, and ultimately reduce the growth of competing weeds
(Mohammadi et al., 2015).
Conclusion: Due to the reduction of competing weeds in the presence of fenugreek and the economic value of
fenugreek production, this plant can be used as an effective cover crop in sunflower fields as an option in a
comprehensive weed management system.
